Dodekanez (gr. Δωδεκάνησα) oznacza „dwanaście wysp”. Jednak Archipelag na Morzu Egejskim mieści ich dużo więcej. Prefektura Dodekanez zajmuje łączną powierzchnię 2714 km², a zamieszkuje ją ponad 200 tys. ludzi. Powierzchnia wysp jest najczęściej górzysta. Na Dodekanezie panuje klimat śródziemnomorski z łagodnymi zimami i upalnymi, suchymi latami. Największą wyspą Dodekanezu jest Rodos, która jest zarazem stolicą rejonu.
Dodekanez, administracyjnie istnieje jako osobna prowincja od 1955 roku i składa się w sumie ze 163 wysp, z których 26 jest zamieszkanych. Na mocy pokoju paryskiego z dnia 28 października 1947 roku, Rodos i cały Dodekanez został przekazany Grecji. Uroczystość przekazania przez władze brytyjskie miały miejsce w dniu 31 marca 1947 roku, a oficjalna ceremonia integracji odbyła się w dniu 7 marca 1948 roku i data ta odtąd jest na Dodekanezie obchodzona, jako oficjalne święto. Nim jednak do tego doszło, Rodos przeszło długą drogę, aby powrócić do Grecji. Poczytać o tym możecie TUTAJ.Poniżej zaś lista 12 wysp, które dały archipelagowi nazwę.
Największa z wysp Dodekanezu – Rodos
Wyspa na Morzu Egejskim, o powierzchni 1,4 tys. km², największa w archipelagu Dodekanezu (Sporadów Południowych). Jej nazwa pochodzi od starogreckiego słowa „ῥόδον” oznaczającego hibiskus. W herbie wyspy umieszczony jest skaczący jeleń. Wyspa położona jest na granicy Europy i Azji i oddalona zaledwie 20 km od Turcji. Wyspę zamieszkuje ponad 100 tys. Mieszkańców, z czego większość w mieście Rodos, a pozostała ludność w 48 wsiach i osadach porozrzucanych po wyspie.
Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o wyspie, dowiecie się z naszej strony Wyspa Rodos.
Wyspa Hipokratesa – Kos
Wyspa Kos leży w archipelagu Sporadów Południowych u wybrzeży Turcji. Zamieszkuje ją zaledwie 26 tysięcy osób. Długość linii brzegowej to zaledwie 112 km, a powierzchnia 290 km². Wyspa słynie z długich piaszczystych plaż oraz odizolowanych wiosek. Głównym źródłem dochodu jest turystyka. Poza sezonem miejscowa ludność zajmuje się uprawą winorośli, migdałów, fig, oliwek, warzyw, pszenicy i kukurydzy.
Stolicą wyspy jest miasto Kos, będące lokalnym centrum kulturalnym. Przyciąga ono wielu turystów, którzy znajdą tutaj nocleg w jednym z wielu hoteli, smaczne jedzenie w licznych restauracjach oraz rozrywkę w jednym z nocnych klubów. Na wyspie jest port morski oraz lotniczy.
Wyspa Kos znana jest z tego, że znajdował się tutaj ośrodek kultu Asklepiosa. Na wyspie urodził się Hipokrates uważany do dziś za ojca medycyny. Otworzył on na wyspie szkołę medyczną, a po jego śmierci powstał również szpital, uznawany za jeden z pierwszych na świecie.
Na Kos warto zobaczyć platan, zwany Drzewem Hipokratesa, pod którym ojciec medycyny nauczał swoich słuchaczy. Na uwagę zasługują również Muzeum Hipokratesa, świątynia Herkulesa, Świątynia Afrodyty, Świątynia Dionizosa, Meczet Hassana Paszy, Odeon, Asklepiejon oraz Twierdza Joannitów z 1315 roku.
Malutka Astipalea
Astipalea to mała wyspa zlokalizowana w regionie Wyspy Egejskie Południowe, w jednostce regionalnej Kalimnos, w gminie Astipalea. Jej powierzchnia wynosi około 97 km², a zamieszkuje ją 1200 mieszkańców. Do wyspy należy również kilka niezamieszkałych wysepek (Sirna, Ofidusa, Awgo, Zilano, Ajia Kiriakí, Kutsomiti). Astipalea jest górzysta, a jej plaże są kamieniste. Nie ma tutaj wiele atrakcji, jednak jest ona doskonała dla szukających spokoju.
Wyspa poławiaczy gąbek – Kalymnos
Kalimnos to wyspa leżąca w rejonie Wyspy Egejskie Południowe. Jej stolicą jest Kalymnos, a wyspę zamieszkuje 18 tys. osób. Wyspa słynęła z połowu gąbek, jednak wskutek choroby kolonii gąbek w 1986 roku, tylko ułamek poławianych gąbek pochodzi z lokalnych połowów. Większość przetwarzanych na miejscu gąbek pochodzi z krajów azjatyckich. Atrakcją na wyspie jest Muzeum Poławiaczy Gąbek, zawierające interesujące zbiory. Istnieje też sieć sklepów z gąbkami, które nadal pozostają atrakcją turystyczną. Poza tym wyspa oferuje tereny wspinaczkowe o różnym stopniu trudności.
Wyspy Dodekanezu – Karpathos
Karpatos to wąska i górzysta wyspa na Morzu Egejskim, położona pomiędzy Kretą a Rodos, kilkadziesiąt kilometrów od każdej z tych wysp. Druga co do wielkości wyspa Dodekanezu. W starożytności zamieszkana przez Dorów. Główne miasto wyspy to Pigadia. Karpathos jest wyjątkowa z powodu swej różnorodności i krajobrazów. Wysokie góry, z ośnieżonymi szczytami, strome wąwozy, głębokie jaskinie, kontrastują z zielonymi dolinami z szemrzącymi strumykami. Z gór zalesione zbocza sosnowe schodzą, aż do błękitnego morza. Wszystkie te kolory i krajobrazy składają się na urok tej mało odwiedzanej wyspy.
Wyspy Dodekanezu – Kasos
Kasos to niewielka wyspa na Morzu Egejskim, należąca do archipelagu Dodekanez. Liczba zamieszkujących ją mieszkańców nie przekracza 1 tysiąca. W starożytności wyspa stanowiła bezpieczny port dla Filistynów i do dzisiaj pozostała bezpiecznym schronieniem dla statków w trakcie sztormu. Kasos nie należała do Grecji aż do roku 1948, kiedy wtedy wyspa została oficjalnie zaanektowana.
Wyspy Dodekanezu – Kastelorizo
To najdalej na wschód zamieszkana wyspa Grecji na Morzu Śródziemnym. Leży zaledwie 3 km od południowych wybrzeży Turcji i liczy sobie zaledwie 492 mieszkańców. Wyspa Kastelorizo jest długa na 6 kilometrów i szeroka na 3 kilometry, a jej powierzchnia wynosi 9,2 km². Wyspa ma trzy przylądki: Ajos Stefanos (północ), Nifti (wschód) i Punenti (południowy zachód); pomiędzy dwoma pierwszymi znajduje się szeroka zatoka, będąca głównym portem wyspy, gdzie znajduje się jedyne miasto na wyspie. Wyspa jest górzysta, z wysokimi i stromymi liniami brzegowymi, które stają się trudniej dostępne w kierunku zachodnim. Gleba jest wapienna i rośnie na niej mała ilość oliwek, winogron i fasoli. Na wyspie nie ma źródła pitnej wody. Wyspa jest bardzo kolorowa i ciekawa architektonicznie. Domy w mieście są wysmukłe, mają drewniane balkony i okna w anatolijskim stylu.
W pobliżu portu znajduje się dawny osmański meczet z drugiej połowy XVIII wieku, odnowiony i działający jako muzeum. Po przeciwnej stronie portu można zobaczyć klasztory Profitis Elias i Aghia Triadha. Po wschodniej stronie nabrzeża znajduje się ścieżka, która prowadzi do Zamku Rycerzy z XIV wieku. Do dzisiaj przetrwały ściany zewnętrzne, część kwadratowej wieży, ruiny dwóch okrągłych wież. We wschodniej części miasta znajduje się kościół Agios Yeorgios (1906) z dużą kopułą typu bizantyjskiego oraz katedra Agios Konstandinos i Eleni (1835). Dalej na wschód położona jest mała zatoka znana jako Mandraki. Na zachód od miasta stoi Paleokastro (stary zamek), starożytny Akropol tej wyspy. W jego wnętrzu stoi starożytna wieża, zbudowana z sześciennych bloków wykonanych z wapna, oraz duże zbiorniki na wodę. We wschodniej części leżą szczątki bramy lub Propyleje. Wyspa jest ciekawa architektonicznie i historycznie oraz urokliwa i warta odwiedzenia.
Wyspy Dodekanezu – Leros
Wyspa ma 74 km² powierzchni, a jej linia brzegowa wynosi 71 km długości. W skład jednostki administracyjnej Leros wchodzą zamieszkane wysepki Farmakonisi, Lewita i Kinaros oraz kilka niezamieszkanych wysepek. Ośrodkiem administracyjnym jest miejscowość Agia Marina, licząca 2672 mieszkańców. Największą atrakcją turystyczną wyspy jest średniowieczny zamek Joannitów. W okresie władania junty pułkowników wyspa była miejscem zsyłki politycznych przeciwników, a dawne włoskie koszary zamieniono w obóz koncentracyjny.
Wulkaniczna Nisyros
Nisiros to wyspa wulkaniczna, znajdująca się pomiędzy wyspami Kos i Tilos. Wyspa jest niemal okrągła, a jej średnica wynosi około 8 km. Całkowita powierzchnia to zaledwie 41,6 km². Nisiros jest wyspą górzystą, ze znajdującym się w jej centrum kraterem czynnego wulkanu. Wybrzeże jest głównie skaliste, ale po stronie północnej znajdziemy kilka piaszczystych plaż. Wulkan jest obecnie słabo aktywny, a ostatnio aktywność objawił w postaci wybuchu pary, w roku 1888, po niewielkich erupcjach w latach 1871 i 1873. Trzęsienia ziemi na wyspie są częstym zjawiskiem.
Jedynym miastem wyspy jest Mandraki, zamieszkałe przez około 700 mieszkańców. Na wyspie znajdują się jeszcze dwie wioski, a całkowita ludność wyspy nie przekracza 1000 osób. Latem wyspę odwiedza wielu turystów, chociaż turystyka nie jest tak rozwinięta, jak na innych wyspach. Na wyspę można dotrzeć statkiem z Pireusu i Kos. Tradycyjnym napojem Nisros jest sumada, bezalkoholowy napój o smaku migdałowym. Na wyspie znajdują się cztery monastery greckiego kościoła prawosławnego, a największy z nich znajduje się w Mandraki. Został zbudowany pod murami zamku joannitów, którzy zajęli wyspę w roku 1315.
Mekka chrześcijan – Patmos
Patmos to najdalej wysuniętą na północ wyspa archipelagu Dodekanez. Najwyższym szczytem wyspy jest Profitis Ilias (269 m n.p.m.). Głównymi osadami Patmosu są Chora, Skala – jedyny port handlowy oraz pomniejsze Grikou i Kampos. Patmos jest znanym miejscem pielgrzymkowym Greków. Wyspa znana jest dzięki wzmiance o niej w Apokalipsie świętego Jana. Wstęp apokalipsy mówi, że jej autor, Jan, został zesłany na wyspę, gdzie miał objawienie. Bardzo wczesna tradycja chrześcijańska utożsamia tego Jana ze św. Janem Apostołem. Patmos, a w szczególności Grota Apokalipsy (miejsce objawienia Jana), corocznie odwiedzana jest przez tysiące wiernych. W 1999 roku zabytkowe centrum z klasztorem św. Jana Teologa oraz Grota Apokalipsy zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Kolorowa Symi
Symi to malutka wysepka leżąca, w jednostce regionalnej Rodos. Wyspa leży 41 km od wybrzeży Rodos, jej powierzchnia wynosi 58,1 km², a zamieszkuje ją 2600 mieszkańców. Głównym miastem i zarazem stolicą wyspy jest położona w północno-wschodniej części wyspy miejscowość Simi (podzielona na dolne zwane też Gialos oraz górne Chorio). Innymi miejscowościami na wyspie są Pedi, Nimborio oraz Panormitis, które posiada najsłynniejszy na wyspie klasztor, cel pielgrzymek z całej Grecji. Mieszkańcy zajmują się głównie handlem, turystyką oraz rybołówstwem. Na wyspie nie ma wody pitnej, dowożona jest ona z pobliskiego Rodos. Sezon turystyczny trwa od maja do października i w tych miesiącach wyspa znosi istne oblężenie turystów. Więcej o wyspie możecie poczytać TUTAJ.
Mało znana Tilos
Tilos to mała grecka wyspa na Morzu Egejskim, położona pomiędzy wyspami Kiea i Rodos. Wyspę zamieszkuje 533 mieszkańców, a jej powierzchnia to zaledwie 64 km². Wyspa była we władaniu Turcji aż do roku 1912, kiedy wyspę przejęli Włosi. W 1943 roku na wyspie wylądowały siły niemieckie, które zajęły wyspę. W 1948 roku wraz z całym archipelagiem Dodekanez wyspa wróciła do Grecji. Po tym okresie populacja wyspy znacząco się zmniejszyła. Głównym powodem była emigracja do Ameryki oraz Australii.
Najwyższym szczytem Tilos jest góra Profítis Ilias wznosząca się na 654 m n.p.m. Stolicą wyspy jest Megalo Chorio, leżace w północno-wschodniej części wyspy. Miasto powstało w XIX wieku na miejscu starego antycznego miasta. Do dziś można znajdują się ruiny starożytnego Akropolu poświęconemu bogu Apollowi oraz bogini Atenie. Na południowym krańcu wyspy znajduje się miasto Livadhia, gdzie znajduje się główny port oraz gospodarcze centrum wyspy. Na wyspie znajduje się kilka Joannickich warowni w Megalo Chorio, Mesaria, Mikro Chorio, Agrosikia i Stavrou Lambrou.
Oprócz ww. wysp założycieli w Archipelagu znajdują się inne wyspy Dodekanezu, między innymi Agathonisi, Arki, Chalki, Farmakonisi, Giali, Kinaros, Lewita, Lipsi, Nimos, Pserimos, Ro, Syrna, Telendos.
Dodekanez, o czym warto pamiętać, jest jednością oraz częścią Grecji nowożytnej od 7 marca 1948 roku.
