Słowniczek, czyli grecki w pigułce

Z doświadczenia wiem, że Grecy lepiej przyjmują osoby, które porozumiewają się z nimi w ich ojczystym języku lub przynajmniej podejmują takie próby. Dlatego podsyłam wam słowniczek z podstawowymi informacjami,słówkami i zwrotami. Mam nadzieję, że pomoże wam nawiązać kontakt z tubylcami.

Czy wiesz, że język grecki należy do języków indoeuropejskich z rodziny helleńskiej. Posługiwały się nim ludy zamieszkujące basen Morza Śródziemnego już od 3 wieku przed naszą erą. Dzisiaj nazywamy go językiem starogreckim. Obecnie używany grecki tzw. nowogrecki, powstał na gruncie języka ludowego (δημοτική γλώσσα) i od 1976 roku jest oficjalnym językiem urzędowym Grecji?

Grecki alfabet – Το ελλενικό αλφάβιτο (to eleniko alfawito)

Litera	Nazwa grecka	Wymowa grecka	Wymowa polska
Αα	άλφα	alfa	a
Β β	βήτα	wita	w
Γ γ	γάμμα	ghama	gh j
Δ δ	δέλτα	dhelta	dh
Ε ε	έψιλον	epsilon	e
Ζ ζ	ζήτα	zita	z
Η η	ήτα	ita	i
Θ θ	θήτα	thita	th
Ι ι	γιώτα	jota	i, j
Κ κ	κάπα	kapa	k
Λ λ	λάμδα	lamdha	l
Μ μ	μί	mi	m
Ν ν	νί	ni	n
Ξ ξ	ξί	ksi	ks
Ο ο	όμικρον	omikron	o
Π π	πί	pi	p
Ρ ρ	ρό	ro	r
Σ σ ς	σίγμα	sighma	s z
Τ τ	ταύ	taf	t
Υ υ	ύψιλον	ipsilon	i
Φ φ	φί	fi	f
Χ χ	χί	chi	ch
Ψ ψ	ψί	psi	ps
Ω ω	ωμέγα	omegha	o

Oprócz pojedynczych znaków mamy połączenia dwuznakowe, zarówno samogłoskowe, jak i spółgłoskowe.

Połączenia samogłoskowe		Połączenia spółgłoskowe
Dwuznak	Wymowa	Dwuznak	Wymowa
αι	e	γγ	ng, ngh
αυ	aw, af	γκ	g, ng
ει	i	μπ	b, mb
ευ	ew, ef	ντ	d, nd
οι	i	τσ	c
ου	u	τζ	dz

Uwagi dotyczące wymowy:

Znak diarezy (ϊ)czyli dwie kropeczki nad drugą z połączeń literowych oznacza, że litery te czytamy osobno.

Każde połączenie dwóch, takich samych spółgłosek νν, μμ, σς, ρρ, czytamy jako jedną literę
(wyjątek połączenie γγ = ng).

Akcent w języku nowogreckim jest obowiązkowy. Zwykle pada on na jedna z trzech ostatnich sylab w wyrazie. Wyrazy jednosylabowe nie są akcentowane, za wyjątkiem όχι – nie, πόυ; – gdzie, πώς; – jak, ή– lub.

Akcent ma duże znaczenie, gdyż nieprawidłowe akcentowanie może prowadzić do nieporozumień komunikacyjnych, gdyż ten sam wyraz inaczej akcentowany ma odmienne znaczenie np. καλός (dobry) – κάλος (odcisk).

Znak akcentu (΄) stawia się nad samogłoską sylaby akcentowanej. W przypadku połączeń samogłosek akcent stawia się na drugiej literze (αί, εί, οί).W przypadku akcentowania pierwszej z dwóch liter połaczeń (άι, όι) litery te czyta się osobno.

Jak się przywitać lub pożegnać?

Zwrot po polsku	Zwrot po grecku	Wymowa	Uwagi
Dzień dobry	Kαλημέρα	kalimera	Można mówić przez cały dzień, zarówno na powitanie, jak też na pożegnanie. Wówczas będzie znaczyło Dobrego dnia!
Dobrego dnia w południe	Kαλό μεσημέρι	kalo mesimeri	W samo południe
Dobrego popołudnia	Kαλό απόγευμα	kalo apojewma	Teoretycznie mówimy po 12, jednak w praktyce po 14:00 lub później
Dobry wieczór	Kαλησπέρα	kalispera	Na powitanie wieczorową porą Generalnie po godz. 18:00
Dobry wieczór	Kαλό βράδυ	kalo wradi	Na pożegnanie wieczorem Dla Greków oznacza to rzeczywiście wieczór np. po 20:00
Dobranoc	Kαλή νύχτα	kali nichta	Bez komentarza 😉
Witam	Γεια σας	ja sas	Gdy mówimy do osoby mniej znanej, takiej którą darzymy szacunkiem, dużo starszej lub gdy osób jest więcej niż jedna
Cześć	Γεια σου Γεια	ja su ja	„Ja su” mówimy do rówieśnika lub do pojedynczej osoby, takiej, którą znamy. W skrócie używamy zwrotu, „ja”.
Witam	Χαίρετε	hierete	W znaczeniu „cieszę się, że cię widzę”
Na razie	Τα λέμε Θα τα πούμε	ta leme tha ta pume
Buziaki	Φιλάκια	filakia
Dobrego tygodnia	Kαλή εβδομάδα	kali ewdomada	Życzenia dobrego tygodnia.
Dobrego miesiąca	Καλό μήνα	kalo mina	Życzymy na początku każdego miesiąca.

Słowniczek – liczebniki

1 jeden-ένα (ena)

2 dwa-δύο (dio)

3 trzy-τρία (tria)

4 cztery-τέσσερα (tesera)

5 pięć-πέντε (pende)

6 sześć-έξι (eksi)

7 siedem –επτά (epta)

8 osiem-οκτώ (okto)

9 dziewięć-εννέα (enea)

10 dziesięć-δέκα (deka)

11 jedenaście-ένδεκα (endeka)

12 dwanaście-δώδεκα (dodeka)

13 trzynaście-δεκατρία (dekatria)

14 czternaście-δεκατέσσερα (dekatesera)

15 piętnaście-δεκαπέντε (dekapende)

16 szesnaście-δεκαέξι (dekaeksi)

17 siedemnaście-δεκαεπτά (dekaepta)

18 osiemnaście-δεκαοχτώ (dekaochto)

19 dziewiętnaście-δεκαεννέα (dekaenea)

20 dwadzieścia-είκοσι (ikosi)

21 dwadzieścia jeden -είκοσι ένα (ikosi ena)

30 trzydzieści- τριάντα (trianda)

40 czterdzieści-σαράντα (saranda)

50 pięćdziesiąt-πενήντα (peninda)

60 sześćdziesiąt- εξήντα (eksinda)

70 siedemdziesiąt-εβδομήντα (ewdominda)

80 osiemdziesiąt-ογδόντα (ogdonda)

90 dziewięćdziesiąt –ενενήντα (eneninda)

100 sto-εκατό (ekato)

200 dwieście-διακόσια (diakosia)

1000 tysiąc-χίλια (chilia)

2000 dwa tysiące-δύο χιλιάδες (dio chiliades)

5000 pięć tysięcy-πέντε χιλιάδες (pende chiliades)

10000 dziesięć tysięcy –δέκα χιλιάδες (deka chiliades)

1000000 milion– ένα εκατομμύριο (ena ekatomirio)

Słowniczek – dni tygodnia

Poniedziałek-Δευτέρα (dewtera)

Wtorek-Τρίτη (triti)

Środa-Τετάρτη (tetarti)

Czwartek-Πέμπτη (pempti)

Piątek-Παρασκευή (paraskewi)

Sobota -Σάββατο (sawato)

Niedziela-Κυριακή (kiriaki)

Słowniczek – miesiące

Styczeń-Ιανουάριος (ianuarios)

Luty-Φεβρουάριος (fewruarios)

Marzec-Μάρτιος (martios)

Kwiecień-Απρίλιος (aprilios)

Maj-Μάιος (maios)

Czerwiec-Ιούνιος (iunios)

Lipiec-Ιούλιος (iulios)

Sierpień-Αύγουστος (awgustos)

Wrzesień-Σεπτέμβριος (septemwrios)

Październik-Οκτώβριος (oktowrios)

Listopad-Νοέμβριος (noemwrios)

Grudzień-Δεκέμβριος (dekemwrios)

Słowniczek – podstawowe zwroty

Proszę – παρακαλώ (parakalo)

Dziękuję – ευχαριστώ (efharisto)

Przepraszam – συγνώμη (signomi)

Smacznego – καλή όρεξη (kali oreksi)

W porządku – εντάξει (endaksi)

Nawzajem-επίσης (episis)

Na zdrowie – γεια σου (ja su)

Pomocy!- Βοήθεια! (woithia)

Nie – όχι (ohi)

Tak – ναι (ne)

Nie rozumiem- δεν καταλαβαίνω (den katalaweno)

Nie wiem – δεν ξέρω (den ksero)

Proszę mówić powoli – Μιλήστε πιο αργά παρακαλώ (Miliste pio argha parakalo)

Czy mógłbyś to zapisać? – Μπορείτε να το σημειώσετε; (Borite na to simiosete?)

Czy możesz powtórzyć? – Μπορείς να επαναλάβεις; (Boris na epanalawis?)

Słowniczek – podstawowe pytania i odpowiedzi

Ile to kosztuje?- πόσο κάνει; (poso kani?) πόσο κάνει αυτό; (poso kani afto?)

Gdzie jest…? – που είναι…; (pu ine..?)

apteka– φαρμακείο (farmakijo)

kiosk – περίπτερο (periptero)

poczta– ταχυδρομείο (tachidromijo)

bank – τράπεζα (trapeza)

bankomat -ATM (ej-ti-em)

piekarnia – φούρνος (furnos)

targ –λαική (laiki)

Co to jest…? – τι είναι αυτό…; (ti ine afto…?)

Która jest godzina? – τι ώρα είναι; (ti ora ine?)

Słucham? -τι είπατε; (ti ipate?)

Co? –τι; (ti?)

Jak się czujesz? – πως είσαι; (pos ise?)

Jak się masz?– τι κάνιεις; (ti kanis?)

dobrze, dziękuję – καλά, ευχαριστώ (kala, efharisto)

Czy mówisz po grecku? – μιλάς ελληνικά; (milas elinika?)

nie mówię po grecku – δεν μιλάω ελληνικά (den milao ellinika)

Jak masz na imię? –πώς σε λένε; (pos se lene?)

mam na imię…-με λένε… (me lene…)

Ile masz lat? – πόσω χρόνων είσαι; (poso hronon ise?)

mam … lat – είμαι … χρόνων (ime … hronon)

Skąd pochodzisz? – από πού είσαι; (apo pu ise?)

Jestem z Polski – είμαι από την Πολωνία (ime apo tin polonia)

Słowniczek – zwroty przydatne w podróży

Chciałbym wypożyczyć samochód – Θα ήθελα να νοικιάσω ένα αυτοκίνητο (Τha ithela na nikiaso ena aftokinito)

Czy mógłby pan nam zrobić zdjęcie? – Θα μπορούσατε να μου βγάλετε μια ϕωτογραϕια; (tha borusate na mu bghalete mia fotoghrafija?)

Jaka jest prognoza pogody na jutro? – Ποιές είναι οι καιρικές προβλέψεις για αύριο; (Pies ine i kierikies prowlepsis ghia awrio?)

Chciałbym kupić bilet – θα ήθελα να αγοράσω ένα εισπήριο (tha ithela na aghoraso ena isitirio)

Gdzie mogę kupić bilety? – Πού μπορω να αγοράσω εισιτήρια; (Pu boro na aghoraso isitiria?)

Bilet w jedną stronę – εισιτήριο χωρίς επιστροϕή (isitirio choris epistrofi)

Bilet powrotny – εισιτήριο επιστροϕής (isitirio epistrofis)

Gotówka – μετρητά (metrita)

Karta kredytowa – πιστωτική κάρτα (pistotiki karta)

Bankomat – ΑΤΜ (ej-ti-em)

Bank – τράπεζα (trapeza)

Kantor – γραϕείο συναλλαγών (ghrafijo sinalaghon)

Czy mogę zapłacić kartą kredytową? – Μπορώ να πληρώσω με πιστώτική κάπτα (Boro na pliroso me pistotiki karta?)

Gdzie jest najbliższy bankomat? – Πού είναι το πιο κονινό ΑΤΜ; (Pu ine to pio kondino ej-ti-em?)

Czy mogę prosić o rachunek? – Μπορώ να έχω τον λογαριασ; (Boro na echo ton loghariazmo?)

Jaka to ulica? – Ποιά οδός είναι αυτή; (Pia odhos ine afti?)

Proszę o pomoc – Χρειάζομαι βοήθεια. (chriazome woithia?)

Zgubiłem się – Εχω χαθεί (Echo chathi)

Idź prosto – Πήγαινε ίσια (Pighiene isia)

Skręć w lewo – Στρίψε αριστερά (Stripse aristera)

Skręć w prawo – Στρίψε δεξιά (Stripse dheksia)

Czy są wolne pokoje? – Εχετε άδεια δωμάτια; (Echiete adhia dhomatia?)

Nocleg ze śniadaniem – παραμονή με πρωινό (paramoni me proino)

Mam rezerwację na nazwisko… – Εχω μια κράτηση στο όνομα… (Echo mia kratisi sto onoma… )

Chciałbym zarezerwować jednoosobowy pokój z łazienką – θα ήθελα να κλείσω ένα μονόκλινο δωμάτιο με μπάνιο (tha ithela na kliso ena monoklino dhomatio me banio)

Pokój dwuosobowy – δωμάτιο δικλινο (dhomatio dhiklino)

NAPISY

Otwarte – ΑΝΟΙΧΤΟ (anichto)

Zamknięte – ΚΛΕΙΣΤΟ (klisto)

Zakaz –ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ (apaghorwete)

Uwaga –ΠΡΟΣΟΧΗ (prosohi)

Wejście-ΕΙΣΟΔΟΣ (isodos)

Wyjście-ΕΞΟΔΟΣ (eksodos)

Pokoje do wynajęcia – ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΜΕΝΑ ΔΟΜΑΤΙΑ (enikiazomena domatia)

Toaleta – ΤΟΥΑΛΕΤΑ (tualeta)

Apteka –ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ (farmakijo)

Przerwa – ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ (dialima)

Chodźmy napić się kawy… jaką zamówisz?

słodka z mlekiem – γλυκό με γάλα (gliko me gala)

słodka bez mleka – γλυκό χωρίς γάλα (gliko horis gala)

półsłodka – μέτριο (metrio)

bez cukru – σκέτο (sketo)

Παρακαλώ έναν καϕέ με γάλα. – Poproszę kawę z mlekiem. (Parakalo enan kafe me ghala)

Słowniczek – jedzenie, restauracja

εστιατόριο (το) – restauracja (estiatorio)

μενού (το) – jadłospis, menu (menu)

Παρακαλώ ένα κοτόπουλο στη σχάρα με πατάτες τηγανητές. – Poproszę kurczaka z rożna z frytkami. (Parakalo ena kotopulo sti schara me patαtes tighanites)

Πολύ νόστιμο. – Bardzo smaczne. (Poli nostimo)

Καλή όρεξη! – Smacznego! (Kali oreksi!)

Στην υγειά μας! – Na zdrowie! (toast) (Stin ighia mas!)

μαχαίρι (το) – nóż (machieri)

πιρούνι (το) – widelec (piruni)

πιάτο (το) – talerz (piato)

επιδόρπιο (το) – deser (epidhorpio)

μεταλλικό νερό – woda mineralna (metaliko nero)

ανθρακούχο – gazowana (anthrakucho)

μη ανθρακούχο – niegazowana (mi anthrakucho)

μπουκάλι – butelka (bukali)

ϕλυτζάνι – filiżanka (flidzani)

κούπα – kubek (kupa)

ένα ποτήρι κρασί – kieliszek wina(ena potiri krasi)

Słownictwo kulinarne przydatne w tawernie lub sklepie znajdziecie w mojej książce „Słownik kulinarny”