Marzec jest w Archipelagu Dodekanez, miesiącem obfitującym w święta i rocznice. Wspomnę tylko dla porządku o 7 marca, który oficjalnie został uznany za dzień przyłączenia Dodekanezu do Grecji oraz o 31 marca, kiedy to w 1947 roku, nastąpił rzeczywisty koniec okresu okupacji wysp. Na szczególną uwagę zasługuje marcowe, podwójne święto 25 marca. Jest to zarazem święto państwowe – Dzień Niepodległości (Εθνική Επέτειος) oraz święto kościelne – Zwiastowania NMP (Ευαγγελισμός της Θεοτόκου), zwanego często po prostu Evangelismos.
25 marca – na pamiątkę rewolucji
25 marca, jako święto narodowe zaczęto obchodzić od 1938 roku, za sprawą króla Grecji Ottona, który określił tę datę, w dekrecie z dnia 15 marca, jako rocznicę rozpoczęcia rewolucji. Jest to jednak data symboliczna, teoretycznie rozpoczynająca wybuch powstania przeciwko władzy tureckiej.
Początki greckiego ruchu narodowego rozpoczynają się w 1800 roku. Wówczas, za sprawą ruchów narodowowyzwoleńczych w Europie, również Grecy zaczęli marzyć o utworzeniu niezależnego państwa. W wyniku takiego myślenia powstało w 1814 roku, w Odessie, Towarzystwo Przyjaciół (Φιλικής Εταιρείας), będące prekursorem rewolucji.
Już w połowie marca 1821, dochodziło do sporadycznych wystąpień anty tureckich na Peloponezie. W dzień Zmartwychwstania biskup Germanos, poprzez wywieszenie greckiego sztandaru, na murach klasztoru Agia Lavra (Αγίας Λαύρας), na Peloponezie, dał sygnał do rozpoczęcia walk. Przysięga „Wolność albo śmierć” do dzisiaj jest greckim hasłem narodowym.
Był to jednak dopiero początek niemal dziewięcioletniej rewolucji, do której kolejno przyłączały się dalsze rejony Grecji oraz wyspy. Losy rewolucji przechylały się na niekorzyść rewolucjonistów. Przełomem stała się rzeź ludności greckiej na Chios, temat wspaniałego obrazu Delacroix, który można oglądać w Luwrze. Wówczas to wojska tureckie wybiły tysiące mieszkańców wyspy, co miało ogromny wpływ na opinię publiczną w krajach Europy Zachodniej. Ochotnicy z innych krajów, także z Polski, pospieszyli Grekom na pomoc, by razem z nimi stanąć do walki.
Dodekanez przystępuje do ruchu rewolucyjnego
Swój udział w rewolucji z 1821 roku zaznaczył również Dodekanez, znany wówczas, jako Południowe Sporady. Pierwszy podniósł flagę rewolucji Patmos, za nim ruszyła wyspa Kasos oraz pozostałe wyspy archipelagu.
Rodos w 1821 roku pozostawał prowincją osmańskiego państwa, stolicą archipelagu i siedzibą tureckiego gubernatora. Na wyspie tamtego czasu istniały dwa miasta, pięć tureckich wsi i czterdzieści jeden greckich wiosek. Populacja Greków liczyła zaledwie 12 tysięcy.
Na Rodos, w kwietniu 1820 roku przybył wysłannik Towarzystwa Przyjaciół, w przebraniu mnicha i natychmiast udał się do katedry, do metropolity Rodos, Agapiosa. Metropolita wraz z notablami rodyjskimi, przystąpili do Towarzystwa, czekając na sygnał, do wykonania ruchu. Niestety zostali zdradzeni przez jednego z uczestników spisku i aresztowani lub straceni. W wyniku działań odwetowych Turcy wymordowali na wyspie ponad 4 tysiące osób.
Przegrana Turcji w wojnie z Rosją w 1829, zmusiła sułtana do udzielenia Grecji szerokiej autonomii, kończąc tym samym powstanie. W lutym 1830 roku w Londynie doszło do podpisania protokołu o utworzeniu państwa greckiego. Nowo utworzone państwo tworzyła niewielka część obecnego terytorium Grecji.
Nowa reguła została zawarta w sierpniu 1832 roku. Obejmowała ona swym zasięgiem: Peloponez, Grecję Środkową, wyspę Eubeja, Sporady, Cyklady oraz wyspy Sarońskie.
Nie znalazło się na tej liście Rodos, które powróciło ponownie pod panowanie osmańskie.
25 marca – święto kościelne
W tym dniu obchodzone jest również, a może przede wszystkim Święto Zwiastowania. Jest to jedne z najważniejszych świąt w kościele prawosławnym. Zostało ustanowione na pamiątkę Zwiastowania Maryi przez Archanioła Gabriela, który zapowiedział, że zostanie ona wybrana, aby przynieść światu Syna Bożego.
I być może nie bez przyczyny taką datę wybrał biskup Germanos, ogłaszając rozpoczęcie rewolucji, która ostatecznie doprowadziła do narodzin nowego państwa greckiego.
A jak obchodzi się ten dzień w Grecji? Poprzez uczestnictwo w różnorodnych pochodach i imprezach upamiętniających wybuch powstania oraz uczestnictwo w uroczystościach religijnych. W tym dniu w Kościołach, szczególnie pod wezwaniem Evangelismos, odbywają się liczne liturgie.
W mieście Rodos odbywa się ona w Katedrze Evangelismos, przy porcie Mandraki. Dzień ten jest również okazją do spotkań towarzyskich. Jedna z uwagi na trwający Wielki Post odbywają się one przy tradycyjnej rybie z sosem czosnkowym. Jest to, bowiem jeden z trzech dni Postu, kiedy dozwolone jest jedzenie ryb. Dorsza maczamy w sosie piwnym i smażymy na oliwie oraz podajemy z sosem czosnkowym, skordalia.
