Spacerując po malowniczych uliczkach średniowiecznego miasta Rodos, warto zatrzymać się przy jednym z mniej znanych, ale niezwykle fascynujących zabytków wyspy. To Biblioteka Muzułmańska Hafiza Ahmeda Agi, mieszcząca się przy ulicy Apollonion 11. Choć z zewnątrz wygląda niepozornie, jej wnętrze kryje w sobie bogactwo kultury, nauki i historii sięgającej XVIII wieku.
Historia biblioteki i jej fundator
Bibliotekę ufundował w 1793 roku Hafiz Ahmed Agha, znany admirał osmańskiej floty, który osiedlił się na Rodos pod koniec epoki panowania tureckiego na wyspie. Chciał stworzyć miejsce, które nie tylko zgromadzi wiedzę, ale i stanie się centrum edukacyjnym dla społeczności muzułmańskiej oraz symbolem kulturowej różnorodności Rodos.
Początkowo zbiory biblioteki obejmowały 828 rękopisów opatrzonych pieczęcią fundatora. Z czasem kolekcja wzbogaciła się dzięki darowiznom instytucji osmańskich i prywatnych ofiarodawców, a także dzięki synowi Hafiza Ahmeda – Ahmedowi Fethi Paszy. Dziś biblioteka może poszczycić się kolekcją liczącą ponad 2000 woluminów, w tym 1265 rękopisów zapisanych w językach: tureckim, arabskim, perskim i greckim.
Architektura i wnętrze
Biblioteka jest doskonałym przykładem architektury osmańskiej XVIII wieku. Została zaprojektowana i zbudowana obok słynnego Meczetu Sulejmana. W jej otoczeniu znajdował się również dom Hafiza Ahmeda oraz sala lekcyjna – całość tworzyła niewielki kompleks edukacyjno-religijny.
Samo wnętrze biblioteki jest kameralne – to jedna elegancka sala, w której znajdują się starannie dobrane meble, regały i wygodny fotel. Pomieszczenie zachwyca prostotą i harmonią, a zarazem emanuje atmosferą miejsca pełnego historii i duchowej refleksji.
Skarby biblioteki
Największą dumą biblioteki są jej rękopisy i starodruki. W zbiorach znajdziemy m.in.:
- islamskie traktaty teologiczne, filozoficzne i naukowe,
- rzadkie astrolabia i mapy,
- teksty w różnych językach Bliskiego Wschodu,
- oraz unikatowe katalogi tworzone od XVIII wieku aż po czasy współczesne.
Legendy mówią, że w murach biblioteki wciąż mogą kryć się nieodkryte rękopisy, które rzuciłyby nowe światło na historię Morza Egejskiego i basenu Morza Śródziemnego.
Znaczenie kulturowe i naukowe biblioteki
Biblioteka Hafiza Ahmeda Agi przez wieki była jednym z najważniejszych ośrodków nauki na Dodekanezie. W czasach osmańskich stanowiła rzadkie źródło wiedzy i edukacji, a jej działalność przetrwała nawet trudne okresy: włoskiej okupacji w czasie II wojny światowej oraz późniejszej integracji wysp z Grecją.
Dziś pełni funkcję muzeum, ale równocześnie pozostaje centrum badawczym dla naukowców zajmujących się osmańskim dziedzictwem regionu. Zbiory są systematycznie digitalizowane i wkrótce będą dostępne online na stronie www.hafizahmedaga.com. Dzięki temu bogactwo rękopisów trafi do badaczy i pasjonatów historii z całego świata.
Biblioteka muzułmańska dziś
Choć już nie pełni funkcji aktywnej biblioteki, miejsce to zostało przekształcone w muzeum i ośrodek pamięci. Odwiedzający mogą podziwiać pięknie zachowane wnętrza, poczuć atmosferę dawnej erudycji i poznać bogactwo kulturowe, jakie przez wieki kształtowało Rodos. Fundacja zarządzająca biblioteką prowadzi również działania konserwatorskie i edukacyjne, dbając, by to wyjątkowe dziedzictwo przetrwało kolejne pokolenia.
Biblioteka jest otwarta dla zwiedzających codziennie w godzinach 9:30–15:00. Wstęp wolny! (stan na 2025 rok).
* * *
Biblioteka Muzułmańska Hafiza Ahmeda Agi to nie tylko zbiór książek i rękopisów – to żywy pomnik spotkania kultur i religii, świadectwo wielowiekowej historii Rodos oraz jej wyjątkowej roli na styku cywilizacji.
Odwiedzając to miejsce, można nie tylko podziwiać piękną architekturę i unikatowe zbiory, ale także poczuć atmosferę dawnego miasta, gdzie przenikały się wpływy greckie, osmańskie i europejskie. To punkt obowiązkowy dla każdego, kto chce zrozumieć bogactwo kulturowe wyspy.
