Historia wioski
Według historyków, starożytna Kritinia była początkowo nazywany Kastellos i zajmowała teren obecnego Mandriko oraz Kamiros Skala. Jednak ze względów bezpieczeństwa osada przeniosła się około 4,5 km w głąb lądu, na obecnie zajmowane tereny. Tyle faktów, co zaś mówią podania?
Według legendy, wieś została założona przez księcia Althemenis, najstarszego syna króla Katreasa z Krety. Althemenis usłyszał się z wyrocznią, która miała dla niego niekorzystne wieści. Przewidywała, bowiem, że stanie się on ojcobójcą. Althemenis, chcąc oszukać przeznaczenie, opuścił rodzinną Kretę i osiadł na Rodos. Wybrał osadę, którą nazwał Kastellos, a na pobliskiej Atavyros, nakazał budowę świątyni dla Zeusa.
Zrozpaczony król postanowił odszukać swego syna. Gdy wylądował wraz z załogą na Rodos zostali mylnie uznani za piratów i zabić. W ten sposób przepowiednia wypełniła się.
Kilka tysiącleci później, Kritinia ponownie stała się domem dla uchodźców z Krety. W 1913 roku, część greckich muzułmanów z Krety, przeniosła się na Rodos, znajdując tutaj spokój przed prześladowaniami religijnymi. Emigrację z Krety kontynuowali jeszcze w 1923 roku, w ramach traktatu o wymianie ludności pomiędzy Grecją a Turcją. Grecy z Krety mając do wyboru emigrację do Turcji lub na Dodekanez, wybierali Dodekanez i często właśnie Rodos.
Zamek w Kritinia
Wioska nie posiada szczególnie interesującej architektury, z tradycyjnych domostw zachowało się zaledwie kilka. Jednak tym, co przyciąga tutaj ludzi to piękno krajobrazu, cudowne widoki oraz pozostałości twierdzy joannitów.
Zamek (gr. Καστέλλο) wznosi się na wzgórzu, dwa kilometry na północny zachód od wsi. Obecnie zamek jest raczej samotną, kilkupoziomową ruiną XVI wiecznego, weneckiego. Zbudowany przez rycerzy Zakonu Św. Jana, na 130 metrowym wzgórzu fort został wybrany przez rycerzy, jako miejsce pozwalające monitorować działania wroga i piratów.
Zamek w Kritinii stanowi połączenie stylu bizantyjskiego i średniowiecznego. Plan zamku to czworobok o powierzchni 0,21 hektara i obwodzie około 180 m. Wjazd znajduje się od strony południowej. Pierwotnie zamek był podzielony na trzy poziomy. Do dziś zachowała się jedynie tylko część ścian budowli. Nad wejściem do niej nadal widoczne są herby dwóch wielkich mistrzów epoki średniowiecza. Herb wielkiego mistrza D’Amboise (1503-1512) i herb wielkiego mistrza Giovanni Battisty Orsiniego (1467-1476). W obrębie murów znajdują się również ruiny kościoła katolickiego św. Pawła, a także nowsze budynki, ponieważ zamek służył podczas okupacji weneckiej jako baza morska.
Wielcy inżynierowie tamtych czasów, tacy jak Basilio della Scola, pracowali nad zamkiem, wzmacniając go, aby sprostać nowym osiągnięciom w dziedzinie technologii obronnych (innymi słowy, aby wytrzymać ostrzał armatni). Wiadomo, że Basilio della Scola (ekspert w dziedzinie fortyfikacji, wielki awanturnik i najemnik z Vicenzy) przebywał na Rodos w latach 1520–1522, a jego zadaniem było wzmocnienie twierdz, aby stawić czoła zagrożeniu ze strony Turków. W 1522 roku wyspy przechodzą w ręce muzułmanów, zamek traci znaczenie militarne i rozpoczyna się jego upadek.
Zamek obecnie
Greckie służby archeologiczne zdają sobie sprawę ze znaczenia zamku, dlatego prowadzone będą tu prace, których celem jest wzmocnienie i renowacja uszkodzonych części zamku i kościoła.
Obecnie to malownicze ruiny z wyraźnie widocznymi kolejnymi etapami rozbudowy. Do zamku można dojechać asfaltową drogą od Kritinia, a następnie wspiąć się po schodach. Sam zamek stanowi dobry punkt widokowy na okoliczne wyspy i duży kawałek wybrzeża wyspy.
Na zamku od dwóch lat organizuje się festiwal średniowieczny. W tym roku odbędzie się już za kilka dni, 28 i 29 czerwca.
Muzeum folklorystyczne w Kritinia
Oprócz wizyty na zamku, warto odwiedzić położone tuz przy głównej drodze niewielkie, acz ciekawe i bezpłatne muzeum folklorystyczne. Wewnątrz atrakcyjnego wizualnie budynku, w neoklasycznym stylu zachowała się ekspozycja z kolekcją ludowych narzędzi, tradycyjnych sprzętów, mebli oraz strojów.
Życie we wsi upływa w wolnym tempie i bez stresu. Większość tutejszych mieszkańców pracuje w rolnictwie, na własnych polach lub w okolicznych szklarniach. Inni znajdują zatrudnienie w oddalonym o 4 km, porcie Kamiros Skala w którejś z psarotawern.
Wieczorem zaś odpoczywają na głównym placu, podczas spotkań z rodziną i znajomymi przy wieczornym posiłku.
Trudne warunki, które nastąpiły po II wojnie światowej miała ogromny wpływ na całą Grecję, zmuszając wiele rodzin do emigracji. Jednak z terenów, gdzie leży Kritinia, niewielu wybrało emigracyjne życie. Przyczyną tego była prawdopodobnie, dobra sytuacja ekonomiczna tego obszaru. Miejscowe uprawy były w stanie wyżywić okolicznych mieszkańców.
