Spacerując ulicą Ippoton (Ulica Rycerska, gr. Οδός Ιπποτών), można niemal usłyszeć echa dawnych czasów, gdy ciężkozbrojni rycerze przemierzali jej kamienne brukowane nawierzchnie. Ta wyjątkowa ulica w sercu średniowiecznego miasta Rodos to miejsce, gdzie historia ożywa na każdym kroku. Zapraszam na podróż w czasie, w której odkryjemy nie tylko architekturę, ale także niezwykłą historię zakonu rycerskiego i jego dziedzictwo.
Krótka historia zakonu rycerskiego na Rodos
W 1309 roku Zakon Rycerzy Szpitalników św. Jana z Jerozolimy, znany także jako Zakon Joannitów, przejął władzę nad wyspą Rodos. Byli to rycerze, którzy pierwotnie pełnili misję opieki nad pielgrzymami w Ziemi Świętej. Po upadku ostatnich bastionów chrześcijaństwa w Lewancie musieli znaleźć nowe miejsce, gdzie mogliby kontynuować swoją działalność – i tak ich wybór padł na Rodos.
Przez ponad dwa wieki rządzili wyspą, przekształcając ją w jedną z najlepiej ufortyfikowanych twierdz średniowiecznej Europy. Budowali potężne mury obronne, forty, zamki i imponujące miejskie założenia, które w dużej mierze zachowały się do dziś. Ich panowanie zakończyło się w 1522 roku, kiedy po heroicznej obronie miasto zostało zdobyte przez siły Sulejmana Wspaniałego.
Historia powstania i funkcja ulicy Rycerskiej
Ulica Ippoton jest jedną z najważniejszych atrakcji Starego Miasta Rodos. To jedna z najpopularniejszych, najsłynniejszych i najbardziej historycznych ulic w tej części miasta. Ma długość około 200 metrów i szerokość sześciu metrów. Brukowana nawierzchnia, kamienne fasady, herby rycerskie nad wejściami, smukłe okna i ciężkie drewniane drzwi tworzą klimat prawdziwego średniowiecznego miasta. W przeszłości łączyła najważniejsze obiekty sakralne i administracyjne zakonu: katedrę Matki Bożej Zamkowej, Pałac Wielkiego Mistrza i kościół św. Jana.
Ulica została wytyczona w XIV wieku jako reprezentacyjna arteria prowadząca od Pałacu do portu. Po obu stronach znajdowały się siedziby Rycerzy Szpitalników, uporządkowane według języka, którym posługiwali się ich członkowie. Oprócz kwater narodowych poszczególnych języków, na ulicy mieściły się także inne budynki służące codziennemu życiu joannitów – warsztaty, stajnie, magazyny oraz domy mieszkalne dla służby i świeckich mieszkańców związanych z zakonem.
Po zniszczeniach pierwszego oblężenia Turków w 1480 roku oraz trzęsieniu ziemi w 1481 roku średniowieczne miasto było systematycznie odbudowywane. Wtedy też powstały nowe, bardziej okazałe budowle, takie jak przebudowane zakwaterowanie języka Francji, które dziś pełni funkcję Konsulatu Francji.
Losy ulicy Rycerskiej po upadku zakonu i jej odbudowa
W 1523 roku, po drugim oblężeniu Rodos, miasto znalazło się pod panowaniem Turków osmańskich. Wówczas rezydencje w średniowiecznym mieście zaczęły nabierać orientalnych cech: kościoły zostały zamienione na meczety, Pałac Wielkiego Mistrza przekształcono w więzienie, a monumentalny szpital rycerski zamieniono w koszary. Jednak podczas okupacji włoskiej (1912–1947) przeprowadzono szeroko zakrojone prace restauratorskie. Włosi z dużą pieczołowitością przywracali budynkom ich pierwotny, średniowieczny charakter, usuwając orientalne dodatki i odtwarzając oryginalne gotyckie fasady, dzięki czemu dziś Ulica Rycerzy zachwyca autentycznością i atmosferą dawnych wieków.
Zakwaterowania poszczególnych języków
Rycerze św. Jana przybywali z różnych państw Europy. Ich wspólnota była podzielona na tzw. języki, czyli grupy narodowościowe: Francuzów, Niemców, Włochów, Hiszpanów, Anglików i innych. Zamieszkiwali oni w północnej części średniowiecznego miasta, a każdy język miał swoją własną reprezentacyjną siedzibę.
Większość tych zajazdów zlokalizowano właśnie przy ulicy Ippoton, z wyjątkiem zajazdu Anglików i Niemców. Pierwszy z nich, czyli zakwaterowanie Anglików znajdowało się na placu Argirokastro oraz na placu Muzealnym. Dzisiaj jest w dużej części w ruinie, jednak zachowane fragmenty świadczą o dawnej świetności. Dom Anglików miał strategiczne położenie blisko portu, co podkreślało znaczenie ich morskich kompetencji. Drugi znajdujący się poza ulicą Ippoton zajazd należał do Niemców. Jednak jego dokładna lokalizacja do dziś nie została jednoznacznie zidentyfikowana.
Przy ulicy Ippoton swoje domy mieli przedstawiciele najważniejszych języków zakonu. Przemierzając ulicę, można podziwiać monumentalne domy rycerskie reprezentujące różne języki zakonu:
Zajazd Języka Francuskiego
Jedna z najbardziej imponujących budowli przy ulicy, zbudowany w 1509 roku. Po odbudowie po zniszczeniach, siedziba ta zyskała jeszcze bardziej reprezentacyjny charakter. Dziś mieści się tu Konsulat Francji. Dom wyróżnia się potężnym portalem, bogato zdobionymi herbami i detalami architektonicznymi świadczącymi o wysokiej randze języka francuskiego w hierarchii zakonu.
Zajazd Języka Włoskiego
Włoski dom rycerzy przyciąga uwagę elegancją formy, łagodnymi łukami i subtelnymi zdobieniami. Rycerze włoscy odgrywali istotną rolę w polityce zakonu, co znalazło odzwierciedlenie w bogactwie ich siedziby.
Dom Języka Prowansji
Jedna z najstarszych i najbardziej surowych w formie kwater. Do dziś przetrwała część fasady, wspaniałe wejście i fragmenty parteru, ponieważ w czasach osmańskich została przekształcona w łaźnię.
Kwatera Hiszpanii
Oberża języka Hiszpanii, czyli siedziba języka Aragonii i Kastylii mieści się w górnej części ulicy Rycerskiej, bliżej Pałacu wielkich Mistrzów. Położona naprzeciwko Prowansji, ozdobiona herbami Kastylii, Aragonii, Granady, Nawarry i Portugalii w jednej ramie. Budynek powstał w XV wieku na polecenie wielkiego mistrza Antonio Fluvian, którego herb znajduje się w różnych miejscach wnętrza. Zajazd stanowił siedzibę Hiszpanów latach 1421 – 1512. Budynek ten był największym ze wszystkich zajazdów, Łuk, z niewielkim pokojem wbudowanym w mury oberży, łączył nad ulicą rycerską oberżę Hiszpanii z oberżą Prowansji. Ministerstwo Kultury odrestaurowało budynek, przekształcając go w muzeum i miejsce organizowania wydarzeń kulturalnych. Jeżeli będziecie na Starym Mieście, to koniecznie przejdźcie się ulicą Ippoton i wstąpcie do Zajazdu hiszpańskiego. Więcej o budynku przeczytacie we wpisie Zajazd Hiszpański.
Krążą opowieści o ukrytych tunelach biegnących pod ulicą, łączących poszczególne zajazdy i służące do ewakuacji lub transportu skarbów zakonu. Choć brak na to bezpośrednich dowodów, stare kroniki wskazują na istnienie takich przejść.
Inne ważne obiekty przy ulicy Rycerskiej
Niedaleko początku ulicy znajduje się Szpital Rycerski, który dziś mieści Muzeum Archeologiczne Rodos. Jeden z najważniejszych budynków średniowiecznego miasta.
Kościół Świętej Trójcy (Agia Triada)
Kaplicę św. Trójcy zbudowano w latach 1365–1374. Podczas okupacji osmańskiej przekształcono ją w meczet i nadano jej nazwę „Khan Zade Mescidi”. Później, podczas okupacji włoskiej, odrestaurowano fasadę, a w niszy fasady umieszczono figurkę Matki Boskiej trzymającej Chrystusa na kolanach.
Panagia tou Kastrou (Matka Boska z Zamku)
Najstarszy i największy zachowany kościół w murach miasta, położony na placu muzealnym. Wzniesiony w XI wieku jako bizantyjska świątynia krzyżowo-kopułowa, przekształcony przez rycerzy w gotycką trójnawową bazylikę. Z czasem pełnił funkcje prawosławnej metropolii, katolickiej katedry Sancta Maria Castelli Rodi, meczetu Enderum lub Kantouri, a dziś mieści Muzeum Bizantyjskie.
Ruiny kościoła św. Jana
Dawna metropolitalna katedra zakonu była trójnawową bazyliką z drewnianym dachem, usytuowaną naprzeciw Pałacu Wielkiego Mistrza. Świątynia została zniszczona w 1856 roku w wyniku eksplozji amunicji przechowywanej w podziemiach dzwonnicy. W wyniku eksplozji zginęło 800 osób. Ciekawostką jest to, że Kościół Zwiastowania (na Placu Mandraki) jest włoską rekonstrukcją dawnej świątyni św. Jana.
Dom Djem (Oikia Tzem)
Przy ulicy Ippoton znajduje się mniej znany, ale niezwykle interesujący budynek – Dom Djem, w którym w 1482 roku schronił się książę Djem, pretendent do osmańskiego tronu. Budynek wyróżnia się renesansową marmurową ramą bramy i jest jednym z ukrytych skarbów Rodos.
Dlaczego warto przyjść na ulicę Rycerską?
Spacer Ulicą Rycerską to unikalna wędrówka w czasie. Spacerując dziś ulicą zamkniętą dla ruchu kołowego, można nie tylko podziwiać zabytki, ale i zanurzyć się w atmosferze dawnych wieków, w których Rodos było ważnym punktem zakonu Joannitów.
Ulica Ippoton to jedno z najbardziej niezwykłych miejsc na Rodos:
- Bez straganów i restauracji – prawdziwa średniowieczna atmosfera, bez współczesnych zakłóceń.
- Cisza i spokój – idealne miejsce na spacer i relaks.
- Świetnie zachowana nawierzchnia – średniowieczny bruk robi ogromne wrażenie.
- Wspaniałe zdjęcia – piękne tło dla pamiątkowych fotografii.
- Cień i ochłoda – między kamiennymi budowlami można schronić się przed upałem.
Ulica Rycerska to perła średniowiecznej architektury i jedno z najbardziej niezwykłych miejsc na Rodos. Jej historia, monumentalna zabudowa i aura tajemnicy sprawiają, że odwiedziny tutaj to niezapomniane przeżycie. Jeśli planujesz wizytę na tej greckiej wyspie, koniecznie przejdź się tą ulicą i poczuj magię czasów, gdy Rodos było sercem rycerskiego świata.
Zapraszam do zwiedzania ulicy Rycerskiej.
