Grecja, obok Turcji i Włoch, należy do najbardziej aktywnych sejsmicznie regionów na kontynencie europejskim i każdy wybierający się tutaj na wakacje powinien o tym wiedzieć.Dzieje się tak, gdyż kraje te leżą w strefie Śródziemnomorskiej i Trans-azjatyckiej, która biegnie od Nowej Gwinei przez Indonezję, Birmę, Indie, Uzbekistan, Turkmenistan, Iran, Gruzję, Turcję i Morze Śródziemne. W strefie tej występuje około 15% wszystkich trzęsień ziemi.
Trzęsienia ziemi i ich przyczyny
Trzęsienie ziemi jest gwałtownym zachwianiem stanu równowagi naprężeń we wnętrzu Ziemi podczas przemieszczania fragmentów litosfery, któremu towarzyszy wydzielanie ogromnej ilości energii wysyłanej częściowo w postaci fal sejsmicznych wywodzących się z hipocentrum (z ogniska trzęsienia ziemi). Obszar gdzie fale są najsilniejsze i docierają najwcześniej, niosąc ze sobą największe straty, nazywane jest epicentrum. W miarę oddalania się od epicentrum siła fal ulega zmniejszeniu.Trzęsienie ziemi może mieć różne przyczyny. Najczęściej, bo w 90% przypadków wywołane są płyt litosferycznych (płyt kontynentalnych i oceanicznych tzw. ruchy tektoniczne). Są one najgroźniejsze w skutkach. Jednak to dzięki wypiętrzeniom płyt tektonicznych postało Rodos.
Trzęsienia wulkaniczne są to drgania wywołane przez roztopioną magmę wdzierającą się do litosfery. Poprzedzają one erupcję wulkanów lub jej towarzyszą. Trzęsienia mogą by spowodowane również poprzez zapadanie się jaskiń krasowych.
W Polsce znane są trzęsienia spowodowane działalnością człowieka, czyli tąpnięcia na Śląsku, eksploatacja wód podziemnych czy budowa zapór wodnych.
Przewidywanie i ocena trzęsienia
Przede wszystkim trzeba powiedzieć, że trzęsienie ziemi jest zjawiskiem, którego nie da się przewidzieć. Wiele ośrodków sejsmologicznych dokonuje na bieżąco pomiarów aktywności ziemi i kontroluje na bieżąco ruchy ziemi. Jednak nie są oni w stanie przewidzieć nadchodzącego trzęsienia ziemi. Istnieją wprawdzie badania, próbujące powiązać nadchodzące trzęsienie z zachowaniem zwierząt, jednak jak dotąd be większych sukcesów.Najczęstszą wielkością mówiąca o sile wstrząsów jest magnituda. Już przy sile powyżej 6 w skali Richtera zaczynają walić się budynki. Jednak magnituda to nie wszystko, ważne są również inne parametry takie jak głębokość i miejsce epicentrum oraz długość uskoku. Im dłużej będzie trwać trzęsienie, tym skutki tez będą większe. Jeżeli epicentrum występuje na morzu, jest to korzystniejsze od sytuacji, gdy występuje na lądzie. Poza tym ważna jest głębokość epicentrum wstrząsów. Im bliżej powierzchni ziemi wystąpią, tym tragiczniejsze skutki ze sobą niosą.
Jak zachować się podczas trzęsienia ziemi?
- Przede wszystkim nie należy panikować.
- Jeżeli jesteśmy w budynku, na parterze wówczas należy wyjść na zewnątrz. Przebywając na piętrze najlepiej pozostać w mieszkaniu i schronić się w futrynie drzwi lub ukryć pod solidnym meblem np. biurkiem. W czasie wstrząsu nie korzystać z windy! Otworzyć wyjście ewakuacyjne
- Przebywając na zewnątrz nie zbliżać się do budynków, słupów elektrycznych, nie chować się pod mostami, balkonami itp.
- Jeżeli poruszamy się samochodem, wówczas należy się zatrzymać na poboczu i pozostać w samochodzie. Nie zatrzymywać się pod mostami i wiaduktami.
Trzęsienie ziemi Grecy nazywają Enkelados.
W mitologii greckiej Enkelados (Ἐγκέλαδος), był jednym z gigantów, synem Tartaru i Ziemi. Został zabity przez Atenę, rzucając się na Sycylię. Według tradycji Enkelados poruszał się i wzdychał, poruszając ziemię i powodując trzęsienie ziemi. Dlatego dla starożytnych Greków Enkelados był bóstwem trzęsienia ziemi.
Nazwa ta pozostała wśród Greków do dzisiaj. Często można usłyszeć o uderzeniu Enkelados, gdy trzęsienie powoduje uszkodzenia lub straty na pewnym obszarze.
Największe trzęsienie nowożytnej Grecji
Ostatnimi czasy miały miejsce dwa silne wstrząsy w Grecji, na wyspach Lesbos oraz na Kos. To ostatnie o sile 6,6, chociaż silne, nie jest najsilniejszym wstrząsem, jaki przydarzyło się w nowożytnej Grecji.
Najsilniejsze odnotowane trzęsienie ziemi miało miejsce na Rodos, w miejscowości, Archangelos w dniu 26 czerwca 1926 roku, o sile 8 w skali Richtera. Epicentrum znajdowało się między Kos i Rodos oraz około 60 km od miasta Rodos, a wstrząsy odczuwane były w Azji Mniejszej oraz w cały rejonie Morza Śródziemnego. Wówczas to uległo zawaleniu 3000 domów wzdłuż wschodniego wybrzeża, z czego 600 w samym tylko Archangelos. Wioska niemal całkowicie została zrównana z ziemią. W tragedii tej zginęły tylko 4 osoby, gdyż mieszkańcy w wyniku istniejących dzień wcześniej mikro trzęsień postanowili opuścić swoje domy, tak, że w dniu największego trzęsienia były one puste.
Inne poważne trzęsienia ziemi na Rodos miały miejsce 12 października 1856 na Halki, o sile 7,7 w skali Richtera oraz 22 kwietnia 1863 roku o sile 7,5 w skali Richtera, które to trzęsienie zniszczyło 12 wsi i zabiło ponad 300 osób.
Inne słabsze trzęsienia na Rodos to:
- 25 kwietnia 1957 7,3
- 12 listopada 1975 5,2
- 26 kwietnia 1996 5,5
- 15 lipca 2008 6,3
- 19 czerwca 2009 5,8
- 10 czerwca 2012 6,1
- 1 sierpnia 2015 4,0
- 12 marca 2016 4,3
Poza Dodekanezem drugim najsilniejszym wstrząsem było trzęsienie o sile 7,9 w skali, Richtera, które miało miejsce w 1903 roku w Kythira, natomiast trzecie w 1905 roku, na Halkidiki, o sile 7,5 Richtera.
Lista 36 największych trzęsień ziemi w nowożytnej Grecji
Czy jest powód do obaw?
Ostatnio często pytacie mnie, cz rezygnować z zaplanowanego wyjazdu lub czy jest powód do obaw? Osobiście nie rezygnowałabym, gdyż jak pisałam wyżej trzęsienia ziemi mają to do siebie, że nie sposób ich przewidzieć. Dziś są, a jutro i przez kolejny rok można niczego nie odczuć. Może być też tak, że będzie się trzęsło, mniej lub bardziej przez dłuższy czas. Tego po prostu nie da się przewidzieć i każdy musi sam ocenić, czy decyduje się na takie ryzyko.
