O greckich zwyczajach piszę od lat, o tych związanych z końcem roku również już pisałam, w postaci pojedynczych wpisów. Dzisiaj postanowiłam zebrać to wszystko w jednym miejscu i opisać greckie zwyczaje noworoczne.
Noc sylwestrowa i zwyczaje noworoczne
Sylwester w Grecji różni się od tego, który znamy z Polski. Noc Sylwestrową, czyli wigilię Nowego Roku (gr. Παραμονή Πρωτοχρονιάς) Grecy najczęściej spędzają w domu, własnym lub u przyjaciół. Niekiedy również w zaprzyjaźnionej tawernie.
Zabawa sylwestrowa przypomina raczej przyjęcie z jedzeniem i grami, najczęściej karcianymi. Hazard w nocy z 31 grudnia na 1 stycznia jest wróżbą na nadchodzący czas. Jeśli w Nowy Rok okaże się, że przegrałeś w grach karcianych, wszystko pójdzie nie tak przez cały kolejny rok. Dlatego warto grać, ale tak, żeby wygrać. Z tego też powodu Nowy Rok nie powinien nas zastać z pustą lodówką, z brudnymi ręcznikami, nieumytymi naczyniami, z niezapłaconymi rachunkami i innymi zobowiązaniami.
W dużych miastach na głównych placach odbywają się organizowane przez gminę noworoczne koncerty. Nową modą jest również spędzanie Sylwestra na balu np. w hotelu. Najczęściej w ten sposób bawią się młodzi ludzie. Starsi wolą tradycyjne spędzanie tej nocy w zaciszu własnego domostwa.
Więcej o Sylwestrze pisałam w poście rodyjski Sylwester.
Pierwszy stycznia to data pełna różnych uprzedzeń i przesądów, które są związane z teorią, że to, co dzieje się pierwszego dnia roku, będzie się powtarzać również w pozostałe dni. W większej części Grecji zwyczaje noworoczne związane są ze szczęściem, dobrobytem i zdrowiem.
Ogniska, dzwony i … fajerwerki
W różnych regionach powitanie Nowego Roku wygląda nieco odmiennie. Na Rodos, we wsi Archangelos istnieje zwyczaj palenia ognisk. W Sylwestrową noc równo o północy na wieży kościelnej rozbrzmiewają dzwony, by oznajmić nadejście nowego roku. Równocześnie w wielu miejscach wsi zapalane są mniejsze i większe ogniska, niekiedy wysokie na kilka metrów. Posiadacze broni palnej oznajmiają nadejście Nowego Roku, strzelając w powietrze. Mniej tradycyjnie, za to coraz powszechniej odpalane są również petardy i fajerwerki. W ten sposób wypędzamy Diabła, który nienawidzi hałasu, zwłaszcza jeśli są to dźwięki radości.
Vasilopita, czyli kulinarne zwyczaje noworoczne
Częścią zabawy Sylwestrowej jest krojenie Vasilopity, czyli tradycyjnego ciasta noworocznego. Vasilopita (gr. Βασιλόπιτα) to ciasto mające długą tradycję, którą opisałam we wpisie Historia Vasilopity.Znajdziecie tam też przepis, z którego przygotujecie ciasto.
Wraz z nadejściem północy, głowa rodziny zaczyna dzielić Vasilopitę, przeznaczając kawałek dla Chrystusa, Maryi, dla świętego Bazylego, dla domu oraz dla poszczególnych członków rodziny. Ten, kto w swoim kawałku odnajdzie ukrytą monetę, może spodziewać się w nadchodzącym roku szczęścia i pomyślności, nie tylko finansowej.
Podariko
Podariko (gr. ποδαρικό) to zwyczaj związany z losem dobrym lub złym, które przynosi pierwsza osoba, która odwiedza dom lub sklep. Przy wróżbie noworocznej oznacza osobę, która przekraczając próg domu w pierwszym dniu nowego roku, przynosi wróżbę dla domu na cały rok. Najlepszą przepowiednią dla domu są odwiedziny mężczyzny, najlepiej młodego, lub dziecka.
Grecy, jako naród zapobiegliwy, często starają się namówić osobę znajomą, którą darzą szacunkiem, by odwiedziła w tym dniu ich dom. Najlepiej by uczyniła to z samego rana, przekraczając próg prawą stopą. Ma to zapewnić domowi szczęście i dostatek.
Granat
Kolejny zwyczaj również ma na celu zapewnienie domowi szczęścia i dostatku. Polega on na rzuceniu na próg domu owocu granatu, tak by owoc rozbił się, a nasionka wysypały z niego na podłogę. Rzucającym najczęściej jest gospodarz domu, ale również jego krewny, sąsiad lub przyjaciel, osoba nam życzliwa. Rozpryśnięcie się owocu, ma być dobrą wróżbą na cały rok, zapewniając bogactwo i płodność.
Nic w tym dziwnego, gdyż już starożytności granat uznawany był za symbol życia, odnowy oraz małżeństwa. Wysypujące się zaś z niego ziarna utożsamiane są z pieniędzmi lub niekiedy z licznym potomstwem. Więcej o granacie i jego symbolice możecie przeczytać w archiwalnym już, ale wciąż aktualnym wpisie.
Prezenty
Jak już wiecie, w Grecji św. Mikołaj nie przynosi prezentów, lecz czyli to św. Bazyli (gr. Άγιος Βασίλης), którego święto przypada na 1 stycznia. Biskup ten należy do grona Ojców Kościoła i jest postacią historyczną. Żył w Kapadocji w IV wieku i zasłynął się między innymi swoją postawą dobroczyńcy, który dbał o ludzi najsłabszych, starszych i potrzebujących pomocy. Więcej o nim możecie przeczytać we wpisach o historii Vasilopity oraz o święcie Trzech Hierarchów.
Tak więc to do niego należy rozdawanie prezentów małym i dużym, a pierwszy dzień roku jest dniem szczęśliwym. Dlatego też uważa się, że dziecko urodzone w pierwszych minutach Nowego Roku zawsze będzie miało szczęście. Podobnie jak samoloty, czy statki, które rozpoczynają podróż 1 stycznia, zawsze bezpiecznie dotrą do celu. 1 stycznia jest też dniem wyjątkowym i radosnym, bo jak mawiają Grecy „Καλή αρχή και όλα καλά να πάνε!”.
Szczęśliwego Nowego Roku!
Ευτυχισμένο το Νέο Έτος!
