Na Rodos zaznaczyła się obecność rycerzy zakonnych, którzy wprowadzili tutaj swój język, kulturę i władzę. Zamieszkali oni w części Starego Miasta zwanej Colachium i tutaj pobudowali swoje siedziby, w tym opisywany poniżej zajazd hiszpański. Nie jest on najpiękniejszy z rycerskich siedzib, ale jednym z dwóch dostępnych dzisiaj szerszej publiczności.
Języki joannitów i ich siedziby
Rycerze św. Jana pochodzili z różnych krajów Europy i mówili różnymi językami. Zakon podzielił się na 7 jednostek organizacyjnych zwanych językami: Owernii, Francji, Anglii, Prowansji, Niemiec, Włoch i Hiszpanii. Ta ostatnia z czasem podzieliła się na Kastylię i Aragonię. Językiem wspólnym dla wszystkich była łacina, a obok niej powszechnie stosowanym językiem był francuski. Więcej o joannitach możesz poczytać we wpisie o Joannitach na Rodos.
Zajazdy rycerskie
Każdy z języków posiadał swoją siedzibę, czyli zajazd. Pięć z nich usytuowanych jest w różnych miejscach ulicy Ippoton (Rycerskiej) na Starym Mieście Rodos, natomiast szósta, języka Owernii mieści się przy placu Argirokastro. Niestety nie jest ona dostępna dla zwiedzających. Zajazdy te usytuowane w pięknych gotyckich budynkach, które zwykle zamknięte są dla publiczności. Jednak dzisiaj niektóre z nich można odwiedzać, zwykle podczas wystaw lub dni otwartych. Mowa o Zajeździe Francuskim, budynku, który od 1912 roku jest własnością Francji i w którym mieści się konsulat francuski. Do budynku przynależy piękny ogród, a fasada jest bogato zdobiona. W miejscu tym często odbywają się wystawy czasowe i wernisaże. Drugim otwartym dla zwiedzających budynkiem jest Dom Hiszpański, w którym przez całą zimę odbywała się wystawa, gdzie można myło podziwiać m.in. proporce i broń zakonników.
Zajazd hiszpański
Jednym z najważniejszych i najlepiej zachowanych budynków tego typu jest Zajazd Języka Hiszpańskiego (Auberge of Spain) — największy zachowany zajazd w średniowiecznym Rodos, o długości około 35 metrów, z fasadą wychodzącą na Ulicę Rycerzy (Odos Ippoton).
Historia i architektura
Zajazd został wzniesiony za czasów Wielkiego Mistrza Antoniego De Fluviana (1421–1437). Początkowo składał się z dwóch odrębnych budynków, rozmieszczonych po obu stronach ulicy Hipparchou, biegnącej prostopadle do Ulicy Rycerskiej. W pierwszej fazie sala zgromadzeń miała skromniejsze rozmiary (15,50 x 8,20 m) i była przykryta sklepieniami krzyżowymi.
W drugiej fazie, za panowania Wielkiego Mistrza Emmery’ego d’Amboise (1503–1512), oba budynki zostały połączone zadaszonym przejściem nad ulicą. Rozbudowano wówczas wielką salę zgromadzeń na pierwszym piętrze, nadając jej obecne wymiary (21,50 x 8,20 m) oraz jednospadowy drewniany dach. W tym czasie zlikwidowano także wcześniejszą loggię.
Wielka sala zgromadzeń znajdowała się w wschodnim skrzydle zajazdu, tuż nad przejściem nad ulicą Hipparchou. Obok niej istniały pomieszczenia kuchenne, przeznaczone do przygotowywania posiłków dla rycerzy. Choć źródła wspominają o istnieniu kaplicy w obrębie zajazdu, jej dokładna lokalizacja nie została dotąd potwierdzona — być może była to jedynie niewielka przestrzeń z ikonostasem i klęcznikiem.
W części zachodniej kompleksu znajdowały się pomieszczenia pomocnicze oraz pokoje, być może przeznaczone dla ważnych gości i urzędników.
Późniejsze losy
W okresie osmańskim (po 1522 roku), kiedy wyspa została zdobyta przez Turków, wielka sala zgromadzeń została przekształcona w prywatną rezydencję z trzypiętrowym układem i wewnętrznym dziedzińcem wyłożonym kamykami. Sklepione pomieszczenia przy dziedzińcu zamieniono na wapiennik. Stopniowo także inne części zajazdu były adaptowane do celów mieszkalnych.
W czasach włoskiej okupacji Rodos przeprowadzono pierwsze prace renowacyjne, a obecnie kompleks został starannie odrestaurowany przez greckie Ministerstwo Kultury (T.D.P.B.A.E.), które przywróciło mu wygląd z czasów drugiej fazy budowy z XVI wieku.
Charakterystyka obecnego budynku
Dzisiaj Zajazd Hiszpański składa się z dwóch zespołów:
• Wschodniego – obejmującego parterową, sklepioną salę z dawnym dziedzińcem oraz fragment dwupiętrowej osmańskiej rezydencji.
• Zachodniego – zachowały się tam dwa parterowe, sklepione magazyny oraz dwa aneksy.
Charakterystyczne katalońskie łukowate wejście prowadzi do przestronnego dziedzińca wewnętrznego, z którego monumentalne schody prowadzą na piętro. Tam znajduje się odnowiona wielka sala zgromadzeń rycerzy, imponująca swoimi wymiarami i architektoniczną elegancją.
Po dokładnych badaniach ustalono, że budynek w ciągu sześciu wieków swojego istnienia przeszedł wiele adaptacji, odpowiadając zmieniającym się potrzebom mieszkańców. Począwszy od rycerzy zakonu joannitów po osmańskich i włoskich zarządców wyspy.
Wystawa „ΜΝΗ/ΕΜΟΣ/SΥΝΟΝ, Rycerze Rodyjscy 1309-1522 z bliska i osobiście”
Eforat Starożytności Dodekanezu po raz pierwszy w zeszłym roku przedstawił publiczności Rycerzy Rodyjskich jako Zakon, jak i jednostki. Wystawę historyczną zorganizowano w 500 rocznicę poddania Rodos sułtanowi Sulejmanowi I i opuszczenia wyspy przez joannitów Dodekanezu.
Ekspozycja ta pokazywała odwiedzającym kim byli Rycerze, dlaczego przybyli na Rodos, co robili tutaj i dlaczego.
Starała się przybliżyć ich do nas na różne sposoby. Za szkłem nie umieszczono wielu artefaktów, ale za to dużo kolorów, informacji i miła atmosferę. Wstęp na wystawę był wolny, a można ją było oglądać od 4 września do 18 grudnia 2022 roku.
Komu z was się to udało?
Zobacz też joannickie warownie na wyspie.
