Boże Narodzenie w Grecji to drugie pod względem ważności święto kościelne i zarazem największe ze świąt nieruchomych. Kościół prawosławny obchodzi Boże Narodzenie 25 grudnia, podobnie jak kościół zachodni, ponieważ data ta ustalona została jeszcze przed rozłamem w kościele.Tradycja głosi, że obchody Bożego Narodzenia rozpoczął biskup Bazyli w Cezarei w Kapadocji w 376 roku n.e. Pewne źródła wskazują na 335 rok i Rzym. Jakby jednak nie było, obchody Narodzenia Pańskiego w dniu 25 grudnia, nastąpiły w III wieku n.e. i zastąpić miały pogańskie obrządki ku czci boga słońca. W 529 roku, cesarz Justynian zakazał prac i robót publicznych w czasie świąt Bożego Narodzenia, ustanawiając w tym dniu święto.
Okres postu – Sarandaimero
Okres Bożego Narodzenia w Grecji poprzedzony jest 40 dniowym postem (Νηστεία Χριστουγέννων), odpowiednikiem katolickiego Adwentu i nosi nazwę Sarandaimero (Σαρανταήμερο) lub Mały Post (ή μικρή Σαρακοστή). Post ten rozpoczyna się 15 listopada, w dzień św. Filipa i trwa do 24 grudnia włącznie. W pierwszym i ostatnim dniu obowiązuje ścisły post.
Od dnia 15 listopada do dnia 17 grudnia, czyli przez pierwsze 33 dni (symbolizujące lata życia Chrystusa) nie jada się mięsa, nabiału i jaj, jednak można jeść ryby (za wyjątkiem śród i piątków), zaś po 17 grudnia zakazane są również ryby.
24 grudnia i kolędowanie
Grecy nie znają tradycyjnej Wigilii. Wprawdzie w wielu domach zbierają się na rodzinną kolację, jednak nie ma to symbolu świątecznego spotkania. W wigilijny wieczór udają się do kościoła na nabożeństwo, zaś spotkania przy stole odbywają się 25 grudnia i są to zarówno spotkania w domu, jak i w tawernach.
24 grudnia to również czas, kiedy po wsiach i w miastach krążą kolędnicy. Są to zazwyczaj grupki dzieci z metalowymi trójkątami, które przygrywając na nich, śpiewają okolicznościowe kolędy. Trzeba przy tym wiedzieć, że w przeddzień Bożego Narodzenia śpiewa się kolędę bożonarodzeniową (Κάλαντα Χριστουγέννων), przed Nowym Rokiem, kolędę noworoczną (Kάλαντα Πρωτοχρονιάς), zaś przed świętem Trzech Króli (Kάλαντα Φώτων). Za swoje kolędowanie dostają tradycyjne słodycze oraz drobne kwoty pieniężne.
Kolędy mogą różnić się od regionu, lecz ich przesłanie zawsze jest to samo 🙂
Pozostałe atrybuty Bożego Narodzenia
Kolejnymi atrybutami Bożego Narodzenia są świąteczne dekoracje, czyli choinki, szopki, statki oraz rośliny.
Choinka, wspólny świąteczny element wschodu i zachodu, trafił do Grecji dość późno, bo w 1833 roku. Ozdobiła ona pałac króla Ottona w Nafplion, na Peloponezie. Z czasem przyjęła się w innych regionach, wypierając tradycyjnie przystrojony światełkami statek. Jednak coraz częściej wraca się do tradycji i szczególnie na wyspach można spotkać obok choinek, przystrojone modele statków.
Obok choinek istnieje zwyczaj ustawiania szopek i to nie tylko przy kościołach, lecz również na miejskich placach.
Zwyczaj dekorowania domów poinsencją, przyszedł zapewne z zachodu. Jednak na Rodos, można je oglądać rosnące i zakwitające w grudniu w naturze oraz w nadnaturalnych rozmiarach.
Świąteczny stół
Jeżeli o świętach mowa, to nie można zapomnieć o świątecznym stole. Cechą charakterystyczną tego stołu, jest duża ilość słodyczy. Tradycyjnie przygotowuje się spore ilości bożonarodzeniowych ciasteczek kourabiedes i melomakarona, ale również kataifi, diples, baklava oraz świąteczne ciasto orzechowe. Oprócz słodyczy nie może zabraknąć chleba, szczególnie specjalnie przygotowywanego w tym czasie Christopsomo (Χριστόψωμο)
W Sparcie chlebek bożonarodzeniowy ma kształt krzyża, podczas gdy w innych regionach Grecji jest okrągły.
Na świątecznym stole nie może zabraknąć mięsiwa. Tradycyjnie w wielu miejscach bije się świnie, stąd też popularność wieprzowiny na świątecznym stole. Prócz tego króluje tu indyk, tradycyjnie nadziewamy farszem z kasztanów, zaś na Rodos popularnym daniem świątecznym jest też nadziewany baranek.
Agios Vasilis vs. Święty Mikołaj
Kolejny element świąt Bożego Narodzenia to prezenty. Nie przynosi ich jednak św. Mikołaj, który w Grecji patronuje ludziom morza, lecz św. Bazyli ((Αγιος Βασίλης) Dzieci muszą się uzbroić w cierpliwość, gdyż święty przynosi podarki dopiero w pierwszy dzień Nowego Roku.
Dodekaimero, czyli Boże Narodzenie i po świętach
Święta Bożego Narodzenia, to nie tylko ten jeden dzień w kalendarzu, lecz cały okres, który następuje później, aż do 6 stycznia, czyli do święta Trzech Króli (Θεοφάνια) i zwany jest Dodekaimero (Δωδεκαήμερο). W tym okresie obowiązuje post w każdą środę i piątek, 29 grudnia wspomina się rzeź 14000 niewiniątek,a 1 stycznia obchodzi się Nowy Rok, wraz z krojeniem noworocznego ciasta Vasilopity, ale to tym następnym razem.
Καλά Χριστούγεννα!
