Eleousa to niewielka wioska położona na zboczu góry Profitis Ilias, zaledwie 8km od jej szczytu. Została założona przez Włochów w latach 1935/36 i początkowo nosiła nazwę Profitis Ilias – Campochiaro. Zabudowania użyteczności publicznej zostały zgrupowane wokół prostokątnego rynku. Do dziś w jednym budynku mieści się szkoła. Niegdyś znajdowała się ona po przeciwnej stronie, w opuszczonych budynkach o silnym włoskim wpływie architektonicznym. Oprócz szkoły w budynkach tych mieścił się również posterunek policji. Później, zarówno szkołę jak i policję przeniesiono w inne miejsce, a kompleks ośmiu połączonych budynków przekształcono na szpital dla włoskich żołnierzy.
Początki wioski Campochiaro
W 1934 roku gubernator Mario Lago zaprosił 30 rodzin drwali i rolników z doliny Fiemme w północnych Włoszech do przybycia na Rodos. Obiecał im, w zamian za zagospodarowanie prawie 60 000 hektarów lasu, pensję, wieś z kościołem i szkołą oraz dom dla każdej rodziny.
Dla pracowników była to okazja, ponieważ w tamtym czasie we Włoszech było ogromne bezrobocie i bieda. Dla rządzących była to okazja do zagospodarowania terenu i zasiedlenia go doświadczonymi pracownikami.
Campochiaro powstało prawie 300 m n.p.m. około godziny jazdy od miasta Rodos. Nowo powstała wioska została zbudowana w bardzo strategicznym miejscu. Nowe drogi ułatwiały połączenia między innymi wioskami na obu wybrzeżach oraz transportu towarów, a później także sprzętu wojskowego. Dwie główne autostrady łączące Rodos z Profitis Ilias i Lindos zostały pokryte asfaltem. Campochiaro znajdowało się również na drodze do dwóch imponujących hoteli zbudowanych w lesie na szczycie góry Proroka Eliasa – „Elafos” i „Elafina” oraz willi, w której wielu urzędników, w tym gubernator wyspy, Mario Lago, a później Cesare Maria de Vecchi, spędzali upalne letnie dni. Urzędnicy w czasie wolnym wybierali się na polowanie.
Za rządów gubernatora de Vecchi
W 1936 r. nowy gubernator i bliski sojusznik dyktatora Benito Mussoliniego, mianowicie Cesare Maria de Vecchi przejął wyspę i wprowadził surowe zasady i przepisy. Wyspa była mocno zmilitaryzowana i wiele wiosek służyło jako bazy wojskowe.
W czasie II wojny światowej Campochiaro stało się ważną bazą wojskową z około 20 000 włoskimi żołnierzami. W nowo wybudowanej wsi wszystkie budynki usługowe dostosowano do potrzeb wojska. Jeden z budynków służył jako więzienie wojskowe. Włosi musieli zmierzyć się z lokalnymi greckimi rebeliantami próbującymi odzyskać suwerenność, siłami alianckimi walczącymi o zdobycie wysp Dodekanezu, a wreszcie z armią niemiecką. 11 września 1943 roku Włosi poddali się Niemcom. Było to jedno z ostatnich głównych zwycięstw Niemiec w wojnie. Leśnicy i ich rodziny, nie otrzymując żadnego wsparcia od włoskiego rządu, zostali zmuszeni do opuszczenia Rodos. Ostatnia włoska rodzina odeszła w 1947 roku, kiedy Rodos ponownie dołączyło do Grecji.
Sanatorium przeciwgruźlicze w Eleousa
Po przyłączeniu wysp Dodekanezu do Grecji, Campochiaro przekształcono na Agia Eleousa, co oznacza „Matkę Boską Czułości”. Kościół został przekształcony na prawosławny i poświęcony świętemu Charalambosowi. Natomiast opuszczone budynki okazały się doskonałym miejscem na przetrzymywanie pacjentów chorych na gruźlicę.
W sierpniu 1947 w pustych budynkach po szpitalu grecki pulmonolog, Emmanuel G. Kostaridis, założył sanatorium przeciwgruźlicze.
Początkowo sanatorium miało osiemdziesiąt łóżek dla pacjentów oraz pięćdziesięcioro czworo pracowników. Centralną postacią w historii sanatorium był doktor Kostaridis, który był dyrektorem naukowym Instytutu przez większą część z dwudziestotrzyletniej działalności sanatorium oraz jej dyrektorem administracyjnym przez ponad piętnaście lat. Plac wioski nazwano imieniem doktora Kostaridisa, by upamiętnić jego zasługi.
Obok sanatorium działała również poradnia przeciwgruźlicza, laboratoria oraz pracownie radiologiczne. Jak na swoje czasy kompleks ten był bardzo nowoczesny. Przyjmował pacjentów z całej Grecji. Przez 23 lata swojej działalności, było to 1581 chorych. Sanatorium św. Eleousa było jedną z pierwszych instytucji terapeutycznych w Grecji, gdzie stosowano Izoniazyd, „nowy” lek w tamtym czasie. Sanatorium zamknięto w sierpniu 1970 roku, lecz przychodnia funkcjonowała nadal, aż do grudnia 1971 roku.
Udogodnienia wprowadzone przez Włochów w Eleousa
Włosi przeprowadzili we wsi również wiele prac hydrotechnicznych, celem nawodnienia terenu oraz doprowadzenia wody do małej elektrowni wodnej. Okrągły staw z fontanną pośrodku, znajdujący się na obrzeżach wsi jest częścią tego systemu. Początkowo na miejscu basenu znajdował się staw, w którym żyły małe rybki Gizani. Jest to gatunek endemiczny dla Rodos, znajdujący się na liście gatunków zagrożonych wyginięciem.
We wsi znajduje się także kościół. Początkowo był to kościół obrządku rzymskokatolickiego, lecz później przekształcono go na prawosławny. Poświęcono go Agia Eleousa, czyli Matce Boskiej z Dzieciątkiem Jezus. Nazwa ta przylgnęła również do wioski. W dniach 7 i 8 września odbywa się we wsi festiwal na cześć Najświętszej Maryi Panny tzw. panigiri.
Obecnie budynki mieszkalne woski rozrzucone są na sporym terenie. Warto przejść się wśród kolorowych domków, by w jednej z napotkanych tawern spróbować lokalnych specjałów. Szczególnie warto zwrócić uwagę na: nadziewane kwiaty cukini z serem, pitaroudia (z dyni, pomidorów i cebuli) lub koza gotowana w czerwonym sosie.
Jeżeli nie mamy ochoty na posiłek, to i tak warto zatrzymać się na chwilę, by podumać nad historią tego miejsca. Warto też pooddychać świeżym, górskim powietrzem, przesyconym zapachem sosnowej żywicy.
