Czysty Poniedziałek, czyli Kathara Deftera (Καθαρά Δευτέρα), był niegdyś w Grecji, pierwszą w ciągu roku uroczystością na świeżym powietrzu. Jest to ostatni dzień karnawału, a zarazem pierwszy dzień Wielkiego Postu, taki odpowiednik polskiej Środy Popielcowej.
To również ważne święto w prawosławnym kalendarzu liturgicznym, a jego data jest ruchoma. Poniedziałek ten zwie się czysty, ponieważ symbolizuje oczyszczenie chrześcijan. Zarówno fizyczne, poprzez post, jak też duchowe, przypominając o 40 dniach, które Jezus spędził na pustyni. Dzień ten, mimo że jest uroczystością o charakterze religijnym, niej jest związany z umartwianiem, lecz jest kulminacją zabawy. Nieważna w ten dzień stawała się pogoda. Bez względu na to, czy było słonecznie, czy pochmurno, zimno i deszczowo, zawsze był to uroczysty dzień, na który wszyscy czekali z utęsknieniem.
Czym jest Koulouma?
Zwyczajowo w Czysty Poniedziałek odbywają się liczne uroczystości, podczas których Grecy bawią się wspólnie na świeżym powietrzu. Te plenerowe obchody nazywane są Koulouma (Kuluma) (gr. κούλουμα) i mają korzenie w starożytności, kiedy to ateńczycy zbierali się na wzgórzu Filopappos, by jeść, pić i bawić się przy dźwiękach muzyki, aż do zachodu słońca. Dzisiaj Koulouma jest obchodzona w całej Grecji, a jej głównym zwyczajem jest puszczanie latawców. Latawiec jest swoistym symbolem postu, jako okresu oczyszczenia się od trosk i duchowego odrodzenia. Wznoszący się wysoko i bez problemów jest zapowiedzią dobrego roku. Jednak Koulouma to nie tylko latawce, ale też pikniki na świeżym powietrzu, czyszczenie domów, przygotowywanie specjalnych potraw oraz zabawy ostatkowe.
Kuchnia Czystego Poniedziałku
Dzień ten jest okazją do spotkań z przyjaciółmi, dzieleniem się posiłkiem i wspólnym spożywaniu pokarmów charakterystycznych dla tego dnia.
W kuchni w tym dniu, dominują tradycyjne, postne dania. Je się tradycyjny chleb z oliwą, przaśny chlebek lagana, przygotowywany specjalnie na Kathara Deftera, chałwę sezamową, oliwki, pomidory, ziemniaki, rośliny strączkowe, w formie favy, taramosalatę, czyli pastę z mleczka dorsza oraz specjalne słodycze np. na Rodos tachinipites.
O posiłkach na Kathara Deftera, również na blogu Greckie smaki 🙂
Zabawa ostatkowa w Czysty Poniedziałek?
W każdej gminie odbywają się tańce, parady i maskarady. Szczególnie głośna zabawa na Rodos, odbywa się we wsi Archangelos. Zabawa zaczyna się wieczorem, na ulicach wsi i biorą w niej udział niemal wszyscy mieszkańcy. Mieszkańcy zwyczajowo malują twarz na czarno, najczęściej sadzą lub specjalnym barwnikiem. Pozwala to w pewnym stopniu ukryć swą tożsamość podczas szaleńczej zabawy, kiedy wszystkie wygłupy są dozwolone a żarty mile widziane. Obowiązują przebieranki, w czasie których jedynym ograniczeniem może być tylko wyobraźnia. Odbywają się tańce, przy różnych rodzajach muzyki, przejazdy specjalnie na ten czas przygotowanymi pojazdami oraz zwyczajowe obsypywanie się mąką. W zabawie uczestniczy prawie cała wieś, jedząc, pijąc i bawiąc się po raz ostatni przed czterdziestodniowym okresem postu.
To co pozostało niezmienne, od czasów bizantyjskich do dziś, to znaczenie tego dnia, jako duchowego i fizycznego oczyszczenia oraz podżegania do zabawy i radości!
Kαλή σαρακοστή!!!
