Post to termin, który kojarzy się z umartwianiem i ascezą, a ponieważ jesteśmy w środku Wielkiego Postu, może warto przyjrzeć się, jak wygląda post po grecku. Wielki Post trwa w Grecji kilka dni dłużej niż w Polsce, gdyż rozpoczyna się w Czysty Poniedziałek, zaś kończy w Wielką Sobotę. Nie ma tutaj znaczenia, że składa się on właściwie z dwóch, nakładających się na siebie postów, czyli Wielkiego Postu i postu Wielkiego Tygodnia.
Kalendarz Wielkiego Postu
W obliczaniu upływającego czasu, w dawnych czasach, służyła kyra Sarakosti (κυρά Σαρακοστή). Była to figurka kobieca, najczęściej wypiekana z ciasta, z siedmioma nogami, rękoma złożonymi, jak do modlitwy, z krzyżem na czole i bez ust, na znak postu.
Co sobotę odrywano postaci jedną nogę, a po usunięciu ostatniej, wiedziano, że Wielki Post zakończył się. Przed Wielkim Postem moja czterolatka wykonywała w przedszkolu, taką właśnie postać w formie wycinanki.
Poszczenie trwa nieprzerwanie 49 dni, a przecież w tym czasie trzeba coś jeść. Oczywistym jest, że wstrzemięźliwość, uważana często za główną cechę Wielkiego Postu, nie jest celem, lecz środkiem. Jest ona bezwartościowa, jeśli nie prowadzi do odnowienia relacji i więzi. Jednak ja skupię się w tym momencie, na sposobie korzystania z pokarmów i napojów w tym okresie.
Wielki Post na diecie
W ciągu siedmiu tygodni pomiędzy Czystym Poniedziałkiem a Wielką Sobotą od prawosławnych chrześcijan oczekuje się przestrzegania tego, co nazywamy dietą wegetariańską. Zakazane jest nie tylko mięso, lecz również inne produkty pochodzenia zwierzęcego, czyli nabiał, jaja i tłuszcze zwierzęce. Inne produkty, jak olej i wino ograniczone są tylko do kilku dni świątecznych. Podobnie jest z rybami, które spożywać można tylko w Święto Zwiastowania (25 marca) oraz w Niedzielę Palmową.
Pomimo, że religia zabrania spożywania mięsa i ryb, to jednak nie wyklucza z diety skorupiaków.
Owoce morza, takie jak krewetki, ośmiornice i kalmary to dobry wybór w czasie postu. Są one bogate w składniki mineralne oraz zawierają kwas tłuszczowy omega-3. Przygotowywane na grillu lubgotowane, w połączeniu z sałatkami lub gotowanymi warzywami stanowią pełnowartościowy posiłek.
Źródła białka
Źródłem białka w okresie Postu są również warzywa strączkowe. Gdy połączy się je ze zbożami uzyska się nowe, ciekawe i zdrowe połączenia oraz wysokiej jakości białko, równoważne do tego z pokarmów zwierzęcych Przykładem typowym dla okresu Wielkiego Postu, niech będzie fakoryzo, czyli soczewica z ryżem.
Dobrymi i często stosowanymi połączeniami są też ciecierzyca z ryżem lub groch z ryżem lub z kukurydzą.
Nie zapominajmy o chlebie, istotnym elemencie w greckiej diecie. Co jest charakterystyczne w przygotowywaniu pieczywa w tym czasie?
Nowe, często dla mnie zaskakujące połączenia produktów i smaków. Typowym przykładem jest tahinopsomo, czyli chleb pieczony z tahini. Tahini, jak wiadomo może w okresie postu zastąpić oliwę. Wykorzystywane jest to skrupulatnie przy produkcji różnych placków z tahini, chałwy i innych słodyczy. Ostatecznie tahini można posmarować kromkę pełnoziarnistego chleba, dodać miodu i uzyskać postne śniadanie.
Nowe, często dla mnie zaskakujące połączenia produktów i smaków. Typowym przykładem jest tahinopsomo, czyli chleb pieczony z tahini. Tahini, jak wiadomo może w okresie postu zastąpić oliwę. Wykorzystywane jest to skrupulatnie przy produkcji różnych placków z tahini, chałwy i innych słodyczy. Ostatecznie tahini można posmarować kromkę pełnoziarnistego chleba, dodać miodu i uzyskać postne śniadanie.
Postne słodycze
Wiem, jak to brzmi, ale dla Greków, uwielbiających słodycze, nie ma nic dziwnego w przygotowywaniu postnych, słodkich ciast i deserów.Makaron z tahini i miodem, moustokouloura, kydonopasta, baklava z tahini, tahinopites, to tylko nieliczne przykłady ciast bez mleka, oliwy i jaj. Kreatywność Greków, w tej kwestii jest naprawdę ogromna.
Wspominając o postnych słodyczach, nie sposób nadmienić o najpopularniejszym z nich, czyli o chałwie sezamowej. Zawiera ona zwykle 60% tahini, miód oraz zmielone i uprażone ziarna sezamowe. Z tego powodu staje się nie tylko smacznym deserem, lecz dla wielu błogosławieństwem Wielkiego Postu.
Częścią składową pieczywa i ciast tego okresu, są wszelkie orzechy, nasiona i bakalie.
Mleko zastępuje się z powodzeniem mleczkiem migdałowym lub sojowym. Soję spożywa się również w postaci tofu. Miłą przekąską na wielkopostnym stole są różnorakie marynaty.Do chleba podaje się pasty na bazie tahini, warzyw strączkowych, czy awokado. Dopuszczalne są płatki owsiane, proso, suszone i świeże owoce oraz warzywa.
Ciekawostką jest, że pomimo zakazu spożywania oliwy, nie ma zakazu dotyczącego oliwek. Oliwki, bowiem zaliczane są w tym momencie, do tej samej kategorii, co owoce i warzywa.
Wydawałoby się, że Wielki Post to w Grecji to czas umartwiania, lecz jak widać to czas ucztowania. Spożycie węglowodanów i tłuszczu, w tym okresie czasu wzrasta, bowiem wielokrotnie i wpływa na zwiększenie wagi. Tak, więc po każdym poście, wielu Greków, a raczej Greczynek walczy z nadwagą.
Jak to w życiu bywa teoria rozmija się z praktyką. Gdyby, bowiem pozostać przy diecie opartej o dary ziemi, z ograniczeniem tłuszczy, wzrostem spożycia błonnika i eliminacją mięsa, efekt byłby o wiele korzystniejszy.
Bo w poście nie chodzi o schudnięcie, a o wyrzeczenie 😛
Mam zamiar wypróbować grecki post. Nie wspomniałaś o chlebach Lagana , czemu?
Świetny artykuł 🙂
Oczywiście, że nie chodzi by schudnąć. Wspomniałam o tym jedynie z przekory 🙂 Co do chlebka lagana, wspominałam o nim w innym poście, dotyczącym Czystego Poniedziałku. Jest to bowiem charakterystyczny element rozpoczynający Wielki Post, zaś potem się go jada lub nie, zaś w Kathara Deftera niemalże obowiązkowo 🙂
Pozdrawiam