9 lutego 2017 roku ustanowiono Światowy Dzień Języka Greckiego (gr. Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας). Była to wspólna decyzja Ministrów Spraw Wewnętrznych, Spraw Zagranicznych, Edukacji, Badań Naukowych i Religii, którzy w ten sposób chcieli podkreślić znaczenie języka greckiego na przestrzeni wieków.
Jak napisano w okólniku greckiego Ministerstwa Edukacji: „Język grecki przyczynił się znacząco do konsolidacji zarówno europejskiej, jak i światowej kultury. Język grecki w starożytności miał szczęście stać się nośnikiem formowania i przekazywania ważnych teorii naukowych, poglądów filozoficznych i tekstów literackich. Na przestrzeni wieków jego wkład był decydujący jako środek gromadzenia i rozpowszechniania kultury greckiej i przetrwał do dziś, w swojej najnowszej wersji, jako jeden z najdłużej żyjących języków na świecie”. Wybór daty nie był przypadkowy, jest to bowiem dzień upamiętniający śmierć greckiego narodowego poety Dionizosa Solomosa, twórcy hymnu narodowego. Jego dzieło składa się ze 158 zwrotek i z tego tytułu trafiło do księgi rekordów Guinnessa, jako najdłuższy hymn na świecie.
Czy wiesz, że…
Językiem nowogreckim posługuje się w Grecji i na Cyprze około 12 milionów ludzi i jest on językiem urzędowym tych krajów (na Cyprze obok tureckiego). Istnieje również jako język mniejszościowy w wielu krajch. Wszędzie tam, gdzie żyje mniejszość grecka, czyli np. we Włoszech, Albanii, Bułgarii i Turcji, w krajach czarnomorskich (Ukraina, Rosja, Gruzja, Armenia), a także w Egipcie. Językiem tym posługują się również społeczności Greków za granicą w wielu krajach Europy Zachodniej (Anglia, Niemcy itd.), Ameryki Północnej (USA, Kanada itd.) oraz w Australii, Brazylii czy Argentynie. Szacuje się, że łączna liczba ludzi na całym świecie, którzy posługują się językiem nowogreckim jako pierwszym lub drugim językiem, wynosi około 25 milionów. Język grecki jest również jednym z 23 oficjalnych języków Unii Europejskiej.
Dzień Języka Greckiego 2022
Światowy Dzień Języka Greckiego obejmuje wydarzenia we wszystkich instytucjach edukacyjnych Grecji, ale także w placówkach edukacyjnych za granicą, które prowadzą zajęcia z nauki języka greckiego lub starożytnej greki. Także w Internecie w tym dniu odbywają się różne działania edukacyjno-promocyjne.
9 lutego 2022 Grecka Fundacja Kultury (Hellenic Foundation for Culture) organizuje Międzynarodową Konferencję Internetową na temat Języka Greckiego. Rozpocznie się ona o godzinie 14.30 czasu greckiego na fejsbukowej stronie Fundacji. W wydarzeniu weźmie udział wiele osobistości świata literackiego i artystycznego, przedstawiciele organów zajmujących się promocją i upowszechnianiem języka greckiego oraz dyrektorzy 10 zagranicznych oddziałów HFC (Albania, Włochy, Bośnia i Hercegowina, Rosja, Ukraina, Niemcy, Egipt, Serbia, Rumunia i Cypr).
Historia języka greckiego
Grecki jest niezależną gałęzią języków indoeuropejskich. Niemal wszystkie formy języka greckiego wywodzą się ze starożytności i są potomkami dialektu attyckiego. Tylko dialekt tsakoński, którym posługuje się niewielki region Peloponezu, wywodzi się z dialektu doryckiego. Język grecki tamtego okresu nazywamy językiem starożytnym (gr. αρχαία ελληνική γλώσσα). Ten archaiczny język przeszedł następnie w język grecki średniowieczny (gr. Μεσαιωνική γλώσσα), który trwał aż do czasów bizantyjskich. Starogrecki był językiem poetów, historyków, dramaturgów i filozofów greckiego złotego wieku.
Początek okresu języka nowogreckiego sytuuje się symbolicznie, po upadku Konstantynopola w 1453 r. Jest to jednak granica sztuczna, gdyż lokalne dialekty współistniały wraz z oficjalnymi archaicznymi formami języka. Współczesna greka zaczęła przybierać swoją obecną formę dopiero pod koniec XVII wieku. Zaczęły tworzyć się lokalne języki oparte o starożytne dialekty. Jednak istniała pilna potrzeba stworzenia wspólnego języka narodowego, który służyłby wszystkim warstwom społeczeństwa i wszystkim poziomom komunikacji. Niektórzy widzieli rozwiązanie w powrocie do starożytnej greki jako prawdziwego języka narodowego. Zwolennikami tego nurtu byli Eugenios Voulgaris, Stefanis Kommitas, Dimitrios Darvaris, Neophytos Doukas i Konstantinos Oikonomos. Adamantios Korais postrzegał język mówiony swoich czasów jako punkt wyjścia do tworzenia języka narodowego. Oczywiście pod warunkiem, że język ten zostanie udoskonalony i oczyszczony z tureckich zapożyczeń i cech dialektalnych. Trzecia grupa starała się uczynić język zwykłych ludzi językiem narodowym.
Na drodze do utworzenia nowego języka
Podczas rewolucji nastąpiły przemieszczenia ludności, głównie na Peloponezie. W 1828 roku utworzono tam tymczasową administrację, wokół której gromadzili się imigranci z wielu części Grecji. Tam i w tamtych latach powstał nowy wspólny język, oparty na dialektach peloponeskich, ale z wieloma cechami Wysp Jońskich. Kiedy więc w 1833 roku Ateny stały się stolicą nowo powstałego państwa, językiem komunikacji stał się nowo powstały język wspólnotowy.
Jednak ta forma języka nie stała się językiem narodowym z powodu nacisków nurtu konserwatywnego, który wywarł ogromny wpływ na dalszy rozwój języka greckiego. Katharewousa to sztuczny język, który powstał pod koniec XIX wieku. Usunięto z niego wulgaryzmy, dodano wiele słów z archaicznej greki, pozbyto się elementów języka ludowego oraz dialektycznych naleciałości. Język ten do końca XIX wieku był używany w administracji, edukacji, dziennikarstwie i życiu publicznym. W katharewousie wydawano czasopisma, powstawało wiele opracowań literackich lub naukowych. Równocześnie istniał język potoczny, ludowy (gr. δημοτική), którym posługiwał się ogół społeczeństwa. Stopniowo z pomieszania obu form zaczął tworzyć się nowy język, który dzisiaj znamy jako język nowogrecki (gr. Νεοελληνική Κοινή lub Νεοελληνική Γλώσσα).
Dialekty języka greckiego
Oprócz języka literackiego we współczesnym języku nowogreckim wyróżniamy szereg dialektów. Wszystkie wywodzą się z greki bizantyjskiej i są wobec siebie w sporym stopniu zrozumiałe. Rozróżnia się wśród nich dwa główne zespoły. Pierwszy, czyli zespół północny obejmuje dialekty Rumelii, Epiru, Tesalii, Macedonii i Tracji.
Drugi tzw. południowy obejmuje dialekty staroateńskie (Megary, Eginy, Kimi); dialekty półwyspu Mani; Peloponezu, Wysp Jońskich i Epiru Północnego; dialekty Cyklad i Krety oraz dialekty Dodekanezu i Cypru. Wśród tych dialektów wyróżnia się jeszcze podgrupy, czyli dialekty lokalne. Pisałam o nich na przykładzie Rodos, we wpisie Dialekty rodyjskie i wyrażenia idiomatyczne.
Słownictwo języka greckiego
Język grecki dużo dał światu, a niektórzy Grecy twierdzą, że wszystkie języki wywodzą się z greki. Wielu z was chyba pamięta pewną scenę z filmu „Moje wielkie greckie wesele”, kiedy Gus Portokalos udowadnia, że każdy wyraz z angielskiego ma swoje korzenie w grece. I, mimo że jest to stwierdzenie na wyrost, to ziarno prawdy w tym jest. Słownictwo prawnicze, medyczne, matematyka to tylko przykłady gdzie znaleźć możemy greckie pochodzenie słów. Jednak, by być sprawiedliwym, to i Grecy w swoim współczesnym języku mają sporo zapożyczeń od innych krajów, zwłaszcza z francuskiego. Chociaż żaden dumny Grek się do tego głośno nie przyzna.
Język grecki na wakacjach w Grecji
Grecy cieszą się, gdy odwiedzający ich kraj turyści porozumiewają się w ich języku. Dlatego dobrze jest opanować, chociaż kilka podstawowych zwrotów, bo jak ktoś kiedyś powiedział: „Jeżeli rozmawiasz z nimi w języku, który rozumieją, trafisz do jego rozumu. Jeżeli porozmawiasz z nimi w ich ojczystym języku, trafisz do ich serca”.
Jest też greckie przysłowie: «Η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει», czyli język nie ma kości, ale kości kruszy. W tym zdaniu język jest przedstawiany jako coś abstrakcyjnego, co może działać jak broń, mogąca kogoś skrzywdzić. Pokazuje potęgę i możliwości wyrażania myśli i uczuć. Równocześnie wskazuje na moc, jaką daje jego używanie.
Dlatego pobierz Słowniczek dla podróżnych i porozumiewaj się z mieszkańcami w ich ojczystym języku. W komunikacji, zwłaszcza w sklepach i tawernach pomoże ci również mini słownik kulinarny polsko-grecki.
